DS Vandaag: Wachtte Poetin zijn tijd af om wraak te nemen op Prigozjin?

Dit is Vandaag, de dagelijks podcast van De Standaard.

Ik ben Alexander Lippenveld.

Javgeni Prikogen is dood of zo lijkt het toch.

De baas van de Wagnen militie kwam om bij een vliegtuigcrash

toen hij van St. Petersburg naar Moskau vloog.

Twee maanden geleden zette hij het regime van Vladimir Putin

nog onder druk met zijn mars op de hoofdstad.

Zit de president hierachter en neemt hij nu dus vraag

wat betekent dit voor de oorlog in Ukraine.

***

***

***

Vertel eens, wat weten we op dit moment?

Alles wijst er op, dat zijn vliegtuig is neergestort of zelfs neergeschoten.

Het is meteen in brand gevlogen.

Alle inzittende zijn dood, verkoeld.

Volgens de Russische luchtvaart autoriteiten was Prikogen

de Wagner baas aan boord.

Samen met onder andere Dimitri Oetkin,

is de tweede man de oprichter van de Wagner militie.

Zij heeft zijn naam gegeven.

Zij heeft zijn naam gegeven.

De andere inzittende zou er nog 7 of 8 geweest zijn.

Die zouden ook allemaal iets geweest zijn van het Uurlingeleger.

Dat Oetkin en Prikogen jaren geleden hebben opgericht.

Prikogen is daar vandaag de bekendste figuur van.

Misschien moeten we nog even kort zeggen

wie hij juist is en wat die Wagner militie is.

Juist is heel kort.

Hij is broon als kleine crimineel,

maar heeft zich dan snel opgewerkt in het Kremlen.

Hij is de kok van Putin geworden.

Hij is maaltijdig aan het leger bezorgen.

Dus eigenlijk is hij een olgaar geworden.

Die heel nauwe contacten hadden met Putin.

Die door Putin ook vertrouwd werd.

Ze waren lange tijd twee handen op één buik.

En hij is dan samen met die Oetkin

hebben zijn soort van privé-militie opgericht

met goedkeuring van Putin

die vele jaren het vuile werk van Rusland

opgeknaapt in het buitenland.

Ze zijn erg actief en nog altijd actief

in het noorden van Afrika, in de Sahelregio

waar ze allerlei malafide regimes op de been houden.

Waar ze ook grondstoffen delven

en die dan dat geldt

de opbrengste versluizen naar Rusland.

En dan laatste jaar is hij echt naar buiten gekomen.

Dat is wel altijd heel vaak.

Hij heeft altijd onkend dat hij iets met die Wagner's te maken had.

Maar vorig jaar is hij toch naar buiten gekomen

als de man die de Wagner militie leidde.

Ze hebben dan een belangrijke rol gespeeld in de oorlog.

Zijn huwlingen zijn ingezet aan het font in Ukraine.

En ze hebben daar eigenlijk het laatste succesje

dat de Russen hebben behaald.

Bachmoet.

Ze hebben dus Bachmoet heroverd.

En daarna zijn ze eigenlijk

hebben ze zich teruggetrokken uit die oorlog

en zijn ze eigenlijk een beetje terug

of aan het toneel verdwenen.

De laatste keer dat hij groot in het nieuws had

dat was met die Mars op Moskou en de juni.

Wagner, Wagner, Wagner.

Vertel nog eens wat dat juist was.

Wel, dat was een heel bizar ontwikkeling.

Op een vrijdagavond raakt de plotseling bekend

dat hij met zijn troepen aan het opreken was

eerst naar Rostov.

Dat is het militaire hoofdquartier gevestigd

van het commando dat eigenlijk de oorlog in Ukraine aanstuurt.

En hij eiste toen eigenlijk

dat de minister van Defensie, Shogu

en de opperbevelder van leger Gerassimov

dat hij moesten aftreden, dat hij zouden vervangen worden.

Omdat hij hier een boeltje van aan gemaakt hadden

in die oorlog en die was vastgelopen.

De Russe soldaten hadden niet genoeg materiaal.

Dat ging natuurlijk niet gebeuren.

Maar plotseling zei hij dan

en dan rukken we op naar Moskou.

En iedereen ging ervan, wat gaat er nu gebeuren?

Kan hij dat zo maar doen?

Tot een bepaald moment, plotseling zei hij van

nee, ik ga er toch mee stoppen.

Toen kwam hij buiten dat hij een akkoord had gesloten

met Lukaschenko.

Dus het president, dat hij inderdaad

toch niet de Moskou zou aanvallen.

Inzag dat hij toch een fout had gemaakt

maar dat hij een ruil dan

zich vestigen in het Rusland.

Putin liet dat dus zo maar gebeuren.

Zo leek het toch, dat lijkt toch vreemd of niet?

Absoluut, dat was zeer vreemd.

Want eigenlijk zette hij, zette Prigogen,

Putin voor schud.

Dat was een slag in het gezicht van Putin.

Plotseling werd voor iedereen in Rusland duidelijk

dat hij toch niet alle koudjes in handen had.

Dus dat was heel vreemd.

Van Putin is geweten

en wordt wel eens de apostel van de verhaak genoemd.

Iedereen die echt openlijk tegen hem in

het verzet komt, die hem uittaagt

die betaalt vroege flateprijs daarvoor.

Kijk maar naar al die vergiftigen

in het afval.

Dus alle dissidenten die vergiftigd zijn.

Maar ook voorbij maanden zijn

verschillende hogeplaatsen

Russeling uit het raam gevallen.

Onverklaarbaar.

Een paar maanden geleden als geschreven

dat het vreemd was,

dat Prigogen nog altijd een raam was gevallen.

Hij was dus inderdaad al maanden bezig

met die kritiek te geven.

Vooral op het Russe leger

op de minister van Defensie.

Maar hij bleef er altijd maar mee weg komen.

En dus nu opnieuw

dagde hij echt Putin uit

en toch leek hij daar opnieuw mee weg te komen.

Maar dus de Kremlin Watchers

zijden toen al

we gaan even moeten afwachten

en de consequenties gaan van zijn.

Want iedereen ging er toen al van uit

dat het Putin dat eigenlijk toch niet zomaar zou laten gebeuren.

Dat er wel eens iets

met Prigogen zou kunnen gebeuren.

Ja, dat brengt ons bij de vliegtuigcrash

waarbij Prigogen woensdagavond

overleden is.

Even luisteren naar Putin hij heeft

donderdagavond een boodschap

de wereld ingestuurd.

Ik wil mijn medeleven

uitdrukken aan de familie

zegt Putin en aan.

Heeft hij lof voor

Prigogen als zakenman

en voor zijn werk in Afrika

maar hij zegt ook dat hij fouten heeft gemaakt.

Dat is behoorlijk cynisch natuurlijk

als hij hier achter zou zitten.

Dominik is het nu effectief

vraag van Prigogen

maar hij heeft er ook niet

in gevoel gezegd.

Dat is natuurlijk niet zo

Dominik, is het nu effectief vraag van Putin

of niet?

Alles wijst er wel op.

We moeten altijd een kleine slag om de arm houden.

Het enige wat we weten is inderdaad

dat dat vliegtuig is neergestort.

Dat de rustische autoriteiten zeggen dat hij aan boord was.

Maar er circuleren

een aantal verhalen.

Bijvoorbeeld wordt gesugereerd

op dat moment dat hij vertrok

dat er ook een tweede vliegtuig even later is vertrokken.

En sommige zeggen nu

misschien was hij

in de hoogte van dat er iets zou gebeuren

met dat vliegtuig

en heeft hij toch nog snel in dat andere vliegtuig gestapt

dat dan eigenlijk is weggevlogen

in een andere richting.

En dat er in dat vliegtuig is neergestort

wel eens waar een aantal mensen van Wagner zaten

maar dat hij niet aan boord was

en dat hij dus eigenlijk een beetje

gevlucht is of onder de radar

en nu gaat blijven.

De vraag is of dat real is, ik weet het niet.

En waarschijnlijk gaan we het ook nooit voor 100% zeker weten

omdat de lichamen zijn verkoeld

er wordt nu wel een onafhankelijk onderzoek

toegezegd door Rusland

maar iedereen gaat ervan uit

dat dat nooit in echt een onafhankelijk onderzoek zal zijn.

Nee, we zullen het

misschien nooit 100% weten

we zullen niet de foto's waarop hij te zien is

waarop zijn licham te zien is

denk ik dat we nooit te zien krijgen

omdat zijn licham ook zo verkoeld is

dat we het niet gaan weten.

Maar de meest aannemelijke piste is wel

dat hij dood is

en dat putin of het kremlen hier achter is.

Ik moet niet vergeten, de voorbije maanden

sinds de mislukte coup

of poging of de mislukte mars

de jongste weken

is hij wel bezig geweest met een aantal mensen

ook binnen het leger

die hij verdacht van medeplichtigheid

aan die coup-poging aan de kant te schuiven.

Heel opvallend was bijvoorbeeld

dat generaal Zuroviken

best bekend als general Armageddon

is een tijdje de leider geweest

van de operaties in Ukraine

is aan het begin dit jaar vervangen door

General Gerasimov

de echte stafje van het leger

maar Zuroviken was altijd de nummer 2

die werd eigenlijk snel in verband gebracht

met die mislukte mars op Moskou

Iedereen ging ervan uit

dat hij op de hoogte was

dat hij wist wat de plannen waren van Prigozhin

en aantal andere generals ook

dus die zijn eigenlijk snel opgepakt

dus Zuroviken is meteen

na die mislukte coup-poging

zal ik het nu maar noemen van de radar verdwenen

er doken beelden op dat hij

in een gevangenis zat in Moskou

dat hij daar werd ondervraagd over

wat hij precies wist

en wat zijn rol was geweest

en woensdag

enkele uren voor het lichttuig van

Prigozhin neergestort is

kwam het nieuws naar buiten

dat Zuroviken nu helemaal aan de kant werd geschoven

hij was nog altijd stafchef van de luchtmacht

dat hij die functie was ontnomen

en dat hij ook niet langer de vissencommandant

van de oorlog in Ukraine was

dus dat gaf ook al aan

Poetin bezig was met een zuiveringsactie

ook andere generals

zijn de voorbije maanden

voorbij weken zelfs wat aan de kant geschoven

je zag duidelijk

dat Poetin zijn imago

van sterke leider

dat hij dat weer aan het oppoetsen was

je mag niet vergeten begin volgende keer

zijn er verkiezingen in de Rusland

en eigenlijk wil Poetin die

laten doorgaan om dan nog eens

opnieuw de steun van de bevolking te krijgen

en dus dat hij wil aantonen

ik ben hier nog altijd de sterke man

en de bevolking staat nog altijd achter mij

en dus daarom

moet hij ook wel laten zien

dat hij wel degelijk

de touwtjes opnieuw strak in handen heeft

en dat iedereen

die toch maar aandurft

om tegen hem op te treden

of kritiek te hebben op hem

dat hij aan de kant wordt geschoven

de vraag die bij mij nog blijft hangen is

waarom zat Prikoshin

in moskou of in Rusland überhaupt

geen idee

het is heel bizar inderdaad

want twee dagen eerder had hij die video

de wereldtinges doet waarin hij suggereerde

dat hij in Afrika zat

hij beschikt over privévliegtuigen

dus hij kan zich wel snel verplaatsen

hij kan daar geweest zijn in Afrika

hij kan gesommeerd zijn door moskou

ik wil dat niet met u praten

maar daarover is op dit moment niks bekend

nu goed, het is wel

op een heel opzichtige manier

dat dit allemaal gebeurt

100 kilometer

ten noorden van moskou

dat is allemaal gefilmd

waren er geen andere iets minder opzichtige

opties om met mij te schakelen

ja waarschijnlijk wel

waarom

de manier waarop het gebeurd is

nogmaals aangeeft

hoe grote woede was van vanpoetin

dus hij wil duidelijk maken

dat wie echt tegen hem op staat

de echte vijanden die hem echt in een nauw drijven

dat die middogeloos uit de weg worden geruimd

het is gewoon aan de kant geschoven

waarschijnlijk heeft hij wel wat berouw getoond

heeft hij ook gezegd van

het was allemaal niet zo bedoeld

en dus die kan nog wel blijven staan

maar voor de echte vijanden

daar toont ontenig een enkel genade

die ruimt hij echt uit de weg

die worden geëxecuteerd

voorbeeld daarvan was in 2015

is Boris Nemtsoff vlakbij het Kremlin neergeschoten

dat was ook een excursie

op een van de best bewaakte plaatsen van moskou

maar van Nemtsoff werd het gezegd

en dat was

put in politiek uit te dagen

dat was het Nemtsoff

en dus die is ook gewoon gelikudeerd

hij heeft daar nooit verantwoordelijkheid voor opgeest

dat die dat nooit opgehelderd

maar iedereen gaat ervan uit dat dat opcommando van

van put in is gebeurd

kan zich dit niet tegen put in keren

want die wagenenmilitie bestaat nog altijd

die wagenenmilitie bestaat nog altijd

en gisteren al

op een telegram kanalen

spraken ze zich echt heel vijandig uit

ze draaiden al met een nieuwe mars

op moskou

als put in hier achter zit

dan hebben wij in Rusland helemaal niks meer te zoeken

we willen hier weg

het zou kunnen dat ze zich tegen

put in keren

maar dan denk ik ook

ze zijn niet sterk genoeg meer om echt

een gevaar te zijn voor hem

dus put in heeft gekozen

showgoo en gerasimov

de twee sterke mannen van het leger

die staan honderd procent achter hem

daar kan hij op rekenen

dus het leger

staat nog altijd achter hem op dit moment

ook de elite

de oligarchen die zijn wat ongerust

over wat er allemaal gebeurt

maar die hebben nu ook wel duidelijk het signaal gekregen

van proberen niks

te doen want

dit staat jullie te wachten

en zij zijn belangrijk in de middelen om echt in te grijpen

bovendien heb je de presidentiele garde

die staat onder leiding van

de vroegere bodyguard van put in

ook iemand die hem al jaren lang hondstrauw is

er is pas een wet aangenomen

in het parlement

die de presidentiele garde nog meer geld geeft

nog meer middelen geeft

dus de beschermende muren rondom hem

zijn alleen maar groter geworden

en de angst

bij zijn tegenstanders

is denk ik sinds wat er nu gebeurd is

ook alleen maar toegenomen

niet dat er echt iemand is die het nog zal aandurven

om tegen hem op te komen

dus is het nog meer

een bubbel dan het geval was

ik denk het wel ja

en nog meer met zijn klik van getrouwen

die hem hondstrauw zijn

en van wie jij weet dat ze hem nooit zullen afvallen

die is alleen maar sterker geworden denk ik

maar anders kan je zeggen

was het dan wel nodig om

om prigozine te luchten

eigenlijk was hij al een beetje uitgerangeerd

hij was eerst naar een wet rustland

verbannen

nu de laatste video die hij zelf verspreid

van begin deze week dat hij er

daarin liet hij uitscheren dat hij zich volledig ging terugplooien

op afrika

waar hij eigenlijk

zijn cornbusiness heeft

en daar zou hij toch ook helemaal geen gevaar vormen voor

putin daar zou hij zelfs

putin zijn invloed zelfs verder kunnen uitbreiden

dus dat is nog altijd de bedoeling denk ik

dus op dat vraag kan je zeggen

was het eigenlijk wel nodig

toont hij ook niet een beetje zijn zwakte

maar ik denk dat zijn

zijn woede en ook zijn paranoia

is zo groot dat prigozine weeg moest

en kalft het zijn draag vlak binnen rustland

niet nog verder af

ik denk het niet eerlijk gezegd

pas op prigozine had wel

een zekers populariteit

ook tijdens die mars op mosko

zeker in het begin toen hij naar rosthof ging

en in de stad zelf werd hij met bloemen

onthaald en de bevolking leek

helemaal achter hem te staan

maar die bevolking

is zo gebrainwashed

is ook zo bang

denk ik dat de meeste russen ook wel hebben verwacht

dat dit zou gebeuren

een beetje gelaten

alleen bij die harde

havenken die er nog zijn

die vinden dat de oorlog niet hard genoeg wordt gevoerd

die zullen kritisch blijven

maar ik zeg het die hebben denk ik

op dit moment ook niet genoeg macht om

echt iets te doen tegen putin

heeft prigozine

opvolger zeg maar klaar staan

dat is onduidelijk

sommige zeggen dat

sinds de mislichte poging van juni

dat mosko wel begonnen was

om alternatieve structuren op te zetten

putin heeft toen ook geëest

dat eigenlijk alle wachtnerhuurlingen

zich zouden melden

bij het ministerie van Defensie

en zich zouden aansluiten

bij het officiële leger

dat is aan de nauwelijks gebeurd

want prigozine wou dat niet

maar er wordt wel gesugereerd

dus moeten we die wachtners

er structureren eigenlijk

dus de verwachting is wel dat er eigenlijk

een nieuwe leider komt

omdat die meer nog onder het gezag

van putin komt te staan

en wat betekent dit voor de oorlog tot slot

voor de oorlog denk ik

voorlopig niet zoveel

de wachtnerhuurlingen waren even belangrijk

geweest in de oorlog

de heropering van magmoet waar ik over heb verteld

maar dus daarna hebben ze zich eigenlijk

teruggetrokken

om op kracht te komen

en de bedoeling was dat ze daarna op nieuw

naar het front zouden gaan

maar dan is er die mars gekomen op moskou

en hebben ze dus de opdracht gekregen

blijf weg, vertrek uit Rusland gaan naar Wit Rusland

dan was er even

het gevaar of de dreiging van

zouden ze dan niet Ukraine opnieuw van uit

Wit Rusland gaan aanvallen

dat is dan eigenlijk noordfront opnieuw openen

dichtbij Kiev

dus daar was ongerustheid over

ook in Ukraine

voorlopig niks van te zien

en wat we wel zag is dat er een aantal

van die wachtnerhuurlingen ondertussen

vertrokken zijn weer uit Wit Rusland

ze voelen zich daar niet op hun plaats

na het schijnt worden ze opnieuw slechter betaald

dus ze zijn niet meer gemotiveerd

en misschien stoppen zijn ze eigenlijk

vertrokken al

dus op dit moment denk ik niet

dat ze een fundamentele rol gaan spelen

of kunnen spelen in die oorlog

nu Matthijs Marowiecki, de polse premier

die waarschuwde vandaag wel van

dat pas op, als ze echt onder het gezag van

Putin komen

dan worden ze misschien nog gevaarlijker

ik weet niet of dat gaat gebeuren

dat moeten de komende maanden uit mensen

maar ik zeg het voorlopig

op de eerste weken, ik denk dat ze eerst aan maanden

denk ik niet dat dit een wezenlijke invloed heeft

op wat er aan het front gebeurt

daar gebeuren belangrijke dingen

dus Ukraine is nog altijd aan het proberen

zeker dat het zuidfront

om daar het bressen te slaan

en naar een richting de krim

in tweeën te smitsen

dat lukt moeilijk, dat gaat traag

bloederig

maar ik zeg het, daar spelen ook de wagensoldaten

geen rol, geen enkele rol

Russe soldaten die daar nu aan het vechten zijn

die zijn misschien ook wel geschrokken

over wat er gebeurd is

denk dat er een aantal van hem hebben wel

wel sympathie ook voor Prigozin

omdat hij het altijd voor hen heeft opgenomen

misschien worden zij nu wat minder gemotiveerd

opnieuw, maar het is een beetje koffie dekeken

op dit moment

krijgt de oorlog weer

een bijzondere wending

absoluut ja

Dominik Winter, dankjewel

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.