DS Vandaag: Krijgt de regering-Jambon alsnog een happy end?

Het is 27 september.

Dit is vandaag de dagelijkse podcast van de standaard.

Ik ben Alexander Lippenveld.

Sinterklaas kwam dit jaar al vroeg en hij lijkt verdacht veel op Jan Jambon.

De Vlaamsminister-president had niets anders dan goed nieuws in zijn september-verklaring.

270 miljoen extra voor de kinderen opvangt 100 miljoen voor zij-instroomers in het onderwijs,

een hogere jobbonus en nog veel meer.

En besparingen, dat lijkt weinig sprake van.

Hoe kan de regering met zoveel cadeautjes strooien

en is de schoen echt terug in de ploeg van Jan Jambon?

We nemen een hele reeks ingrijpende beleidsmaatregelen.

Ik ben blij dat we ondanks de budgetairekrapte

de nodige financiering voor enkele belangrijke hervormingen hebben gevonden.

Deze regering bewijst andermaal dat ze in staat is om de grote en moeilijke dossiers

om daar in knopen door te hakken.

Gemakkelijk is het nooit.

Het geld groeit jammer genoeg niet aan de bomen.

Jan-Frederik Abeloos, chef politiek van onze redactie Jan Jambon

hield maandag zijn september-verklaring in het Vlaams parlement.

Het is waarschijnlijk zijn laatste.

Hoe kwam hij over?

Er was een gelukkig man.

Ik was al blij dat hij de september-verklaring op de voorziene dag en datum kon houden,

want dat was vorig jaar natuurlijk even anders.

Toen moest hij nooit gedwongen uitgesteld worden

om willen van grote ruzie in de ploeg herinneren over de kinderbijslag

die al dan niet volledig zou geïndexeerd gaan worden.

Tot zoveel drama is het nu niet gekomen

en eigenlijk was men er al zaterdagavond uit

met de begrotingsonderhandelingen.

Ja, Jan Jambon kon rustig naar het Vlaams parlement kopen.

Er ging zelfs geen nachtelijke onderhandeling over,

dat zal al lang geleden dat het was.

Het is heet stilaan atypisch te zijn.

Ja, inderdaad.

Maar goed, voor de nachtrust van de regering.

Laten we even naar die maatregelen kijken.

De meeste aandacht ging naar de investeringen in de kinderopvangen.

Meestens oogspringt een extra investering

structurele verhoging van het budget voor de kinderopvang met 270 miljoen.

270 miljoen extra.

Ieder jaar opnieuw.

Dat duwt dat totale budget naar ergens rond 1,1 miljard.

Wat toch heel veel geld is,

als je weet dat in het begin van de legislatuur

het budget nog onder de 400 miljoen zat.

Oké, dus bijna 3.

Ja, afhankelijk van hoedelt.

3,2, in elk geval.

Dat zijn toch ongezien stijgingen

binnen één domein gedurende legislatuur.

Ik heb het zelf ook nog niet vaak gezien

dat er zoveel extra geld geduwd wordt in één richting.

Het heeft natuurlijk een reden.

Namelijk dat de wantoestanden in de sector,

de werkdruk, het hoge aantal kindjes per begeleider,

dat was onhaalbaar geworden.

En er is ook een heuze-onderzoekscommissie aan te pas gekomen

in het Vlaamsparlement die getoond heeft

dat het zo niet verder kon.

Die 3,82 miljoen waar de sector op zat

bij de begin van de legislatuur was dus echt wel een ondergrens.

Eigenlijk kan je ook zeggen dat de voorbije Vlaamse regeringen

met NVA en CDNV erin en open VLD heel vaak

eigenlijk die sector toch te veel op droogzaad hadden gezet.

Dat zal de oppositie ongetwijfeld ook zeggen

bij de bespreking van het is een beetje too little too late.

Het is eigenlijk 2 miljard nodig

volgens gezinsbond en andere middenveldsorganisaties.

Maar goed, het signal is duidelijk wel begrepen

door alle partijen en van daar die extra injectie.

Ja, wat gaan ze met dat geld dan doen?

Eigenlijk 2 zaken.

Eerst is natuurlijk het aantal plaatsen vergroten

omdat je wel met de rare vaststelling zit

dat ondanks het feit dat er al meer geld gaat naar de kinderopvang

het aantal plaatsen tijdens deze legislatuur eigenlijk is afgenomen.

Laat ons zeggen, Grosse modo 95.000 naar 93.000.

Men wil nu eigenlijk wel naar de 100.000

en dit plan zou daar moeten bij helpen.

Er wordt gezegd 5.000 extra plaatsen

dat hiermee gecreëerd moet worden.

Daarnaast wil men ook de bestaande plaatsen eigenlijk opwaarderen.

Daar ook meer subsidies naartoe laten gaan.

De bedoeling is eigenlijk dat opvang,

dat dat creches toe laat om met minder kindjes te kunnen werken

maar natuurlijk dezelfde inkomsten nog te hebben.

Maar op die manier heb je een andere kinderatie

zoals dat heet je gaat niet meer van één begeleider

naar acht kinderen of negen kinderen.

Neem een hoop dat dat wat naar beneden gaat

en dat wanneer het gaat over de allerkleinste, de babies,

dat je daar toch maar met vijf babies of kinderen jonger

dan één jaar aan de slagkamp per begeleider.

De vraag is natuurlijk, is er ook volk om die kinderen te begeleiden?

Want nu is er al een tekort, gaat dit plan dat oplossen?

Wel, dus een deel van het geld gaat effectief naar het opwaarderen

van de plaatsen die er zijn, dat betekent ook betere omkadering.

Logistieke medewerkers willen men ook mogelijk maken in de creches.

Dat zou er allemaal moeten voor zorgen

dat het beroep zelf ook aantrekkelijker wordt.

Omdat je natuurlijk met negen kinderen wat je moet over ontvermen

dat zijn nog als sloppende werkdagen.

Als die werkdruk wat kan verminderen,

de arbeidsvreuden wat vergroot,

dan wordt het misschien ook een aantrekkelijker beroep.

Er was vooraf het meeste te doen

om die kinderen opvang natuurlijk CDNV-leekend hard te gaan spelen.

Ja, leekend.

Want eigenlijk was dat een beetje de typische politieke profilering,

maar die wel redelijk safe gebeurde.

Het ging minder all the way dan bij de kinderbijslag

waar CDNV een volledige indexering vroeg.

De vergelijking daarmee zou nu geweest zijn

had de partij meteen een verhoging van een budget tot twee miljard geëist.

Dat doet ze niet.

Dat ziet ze eerder als een groeipat richting 2030

en er werd nu 330 gevraagd.

Want eigenlijk een beetje zelfs in lijn

zat van een aantal voorstellen van de oppositie.

En eigenlijk had Jan Jambon na de begrotingscontrole

eerder dit jaar toen al aangegeven

on the records,

we gaan bij de begrotingsopmaak iets extra doen

voor de kinderopvang.

Het is belangrijk dat we daarin investeren.

Eigenlijk was ook open VLD daarvan overtuigd.

Dus het moment dat vorig weekend

Sammy Medi wat kwam met de mededeling

van geen investering in de kinderopvang

is geen septemberverklaring.

Was dat een zeer veilig dreigement

want hij wist eigenlijk toen al dat er wel investeringen zouden komen.

De vraag was hoeveel en op welke manier

zouden ze ingezet worden.

En dan zie je dat met 270 miljoen

CDNV heeft wel een heel eind tegemoet is gekomen.

En laat me dat cijfer even in perspectief plaatsen.

Dit jaar spenderen we ruim 800 miljoen aan de kinderopvang.

Volgend jaar zal dat dus 1,1 miljard zijn.

In 2019, bij de aanvang van deze regeerperiode

was het nog geen half miljard.

Met andere woorden, deze Vlaams regering heeft de budgetten

voor de kinderopvang meer dan verdubbeld.

De vraag is natuurlijk is de crisis in de kinderopvang

hiermee bedwongen?

Of is het nog maar een begin?

Ja, men heeft nu het akkoord getekend

om er meer geld tegenaan te gooien.

Maar goed, nu moet het nog uitgegeven worden.

Nu moet dat ook op het terrein natuurlijk

nog zijn vruchten afwerpen.

Die 5000 plaatsen zijn er nog niet.

Dus ja, dit is allemaal een beetje zoals

bij het ook het leraren tekort in het onderwijs.

Het is het keren van een tanker.

Het is een zeer thai probleem

van te weinig plaatsen en te weinig personeel

uit te baten.

Stap voor stap, wegwerken, wegmasseren.

Maar dit wordt wel nog een werk van lange adem

om het thai volledig te keren.

Dat is duidelijk.

Ja, laten we eens kijken naar de andere maatregelen

die genomen zijn.

We gaan ze niet allemaal overlopen

wie alles rustig wil naalezen

kan altijd terecht op onze website,

natuurlijk standaard.be.

Ook het onderwijs krijgt

heel wat extra geld.

Jan-Fredrik, in de strijd om het leraren tekort

dezelfde vraag als er net is de crisis daarmee

bedwongen of...

En ook weer hetzelfde antwoord.

Nee, maar het is weer een nieuwe stap

die men zet in het optrekken van

de asianiteit dat iemand kan meenemen

wanneer die vanuit de privé

of vanuit een andere sector naar het onderwijs gaat.

Dat wordt nu 15 in plaats van 10 jaar

en ongeacht welk vak je gaat

geven in het onderwijs.

Dat moet het aantal zij-instromers

dat nu al op een record zit

gewoon nog meer naar boven duwen.

Dus dat is toch wel een belangere kanaal

waar langs minister van Onderwijs Ben-Wijds

maar met hem de voeltalige regering

een oplossing ziet voor het leraren tekort.

En wordt er ook naar niet

zij-instromers gekeken?

Wel, ook lerarenopleiding

krijgt extra financiële ondersteuning

om ook langs die weg

voor meer kwaliteitsvolle

leerkrachten te zorgen

om daar wel wat bezorgdheden over en kritiek op

dat die opleiding misschien toch niet

hud van hud was.

Dat zou iets moeten aangedaan worden.

Ja, het is wel opvallend

bij beide crisisen.

Er is een crisis voor nodig

om ervoor te zorgen dat er beleid

komt.

Hoe komt het dat het altijd zo ver moet gaan

tegen er iets beslisd wordt?

Dat is natuurlijk voor een deel

hoe politiek werkt.

Zolang je alles goed gaat

gaan wij er ook niet overschrijven

en dan is er ook niet veel nood

om er extra geld tegenaan te gooien.

Het is wel effectief en begroting is

waar men een aantal

correcties maakt

op het beleid van jaren

namelijk leraren te kort

of de problemen tot onderwijs

zijn ook niet van gisteren.

Problemen in de kinderopvang ook niet

en zijn waarschijnlijk het gevolg van

een sector die men wat stief moeilijk

heeft behandeld in de voorbijer-legislaturen.

Een laatste

is natuurlijk de grote stikstofcrisis.

Het is ook weer een voorbeeld van een crisis

die veroorzaakt is door politieke besluitvormingen

in het verleden waarbij men te soepel

en te vaak vergunt heeft.

Dus het is eigenlijk de politiek die een beetje zijn eigen

ellende

moet oplossen natuurlijk.

Op die stikstofcrisis daar komen we straks

nog op terug.

Wat ook opvalt is de uitbreiding

van de jobbonus.

Lijkt u het? Wat houdt dat juist in?

Jobbonus is een bedrag dat mensen met

een laag loon, ook dat wordt

wat herdefineerd alles tot

100 euro brutto

extra krijgen.

Dat was maximaal 600 euro

dat wordt nu maximaal 700 euro

op jaarbasis wel te verstaan.

Om meer mensen

aan het werk te krijgen.

Jobbon had het over 1 miljoen werkende

vlamingen, ongeveer 4 op 10

werkende vlamingen die daarvoor zouden

in aanmerking komen.

Maar economen noemden het in onze krant

een simbol maatregel.

Ja, er is al heel

veel gezegd in geschreven over

het nut of onnut van die jobbonus

nog voor die er was.

De kritiek, als het dan echt gaat over

activeringsbeleid, dus niet los van

de vraag, helpt het mensen uit armoede

te krijgen, maar als we echt kijken naar

activeringsvraagstuk zijn er 2

kritieken op de jobbonus.

De eerste is dat de huidige uitbreiding

die toch wel wat geld kost

in zijn totaliteit, betekent wel

voor elk van die personen die die

jobbonus zal krijgen, een paar

maanden in de maand.

Het gaat nu het verschil maken

tussen nee, ik ga nu nog niet

werken en ja, ik ga nu echt wel

gaan werken. En dan is de 2e

kritieken, die hangt er wat aan vast

dat die prikkel die

club nodig heeft die nu

nog niet aan de slag is, dat die veel meer

is dan een financiële prikkel.

Moet rekenen bijna 8 op 10

vlamingen die op

arbeidsleeftijd zijn, zoals dat heet

tussen 20 en 64.

Die zijn aan de slag, de groep die niet

aan de slag is, dat is een groep

die ook doorgaans, ook niet

op zoek is naar werk.

Om allerlei redenen en herinner je

de velle discussie deze zomer over

de huisvrouwen of huismannen.

Ja, daar is een heel grote groep die

op dit moment geen uitkering ook krijgt

die dat ook niet wil.

Ja, daar gaat die paar euro

daar gaat die jobbonus natuurlijk

niets aan veranderen. Andere aspecten zijn

problemen van mobiliteit, geraak je

makkelijk op je werk, het gaat

soms over mensen minder kapitaal

krachtig zijn om een auto te kopen

kinderopvang natuurlijk

ik heb wel een crash voor mijn kind

tijdens de werkuren, dus

problematiek is heel

gelachend

en dan zeggen arbeidsekonomen

die jobbonus is een

dat is niet de magic bullet waarmee

dit probleem gaat opnemen.

En is er zo'n magic bullet als een vraag?

Nee, natuurlijk niet.

Dus kijken we nog naar de olifant

in de kamer, maar eerst gaan we er even

uit voor reclame.

Stop, wie zit er nog met vragen?

Vragen als elektrisch laden?

Hoe doe ik dat invoudig? Slim?

Voordelig.

Ontdek al onze laatere plossingen opmaat

want bij NG willen we dat iedereen mee is.

NG, al onze energie gaat met jou.

Er waren geen nachtelijke onderhandelingen

nodig.

Waarom ging het zo vlot deze keer?

Een belangrijke reden

dat het zo vlot ging

is dat we natuurlijk geen

pijnlijke maatregelen moesten gaan bespreken

zoals bijvoorbeeld denk aan

een woonbonus, ooit afgeschaft

met heel veel gedoe

of denk aan

zaken zoals de bouwschift

opnieuw stijgen

opnieuw stijgen

zoals de bouwschift

opnieuw stikstof waar we straks over hebben

wat men hier vooral gedaan heeft

is zoals je zij in je inleiding

cadeautjes uitgedeeld

wat meer geld naar een aantal domainen geschoven

mensen die ten andere straks

een elektrische wagen kopen

van minder dan 40.000 euro die krijgen 5.000 euro

in het handje

van vader staat

of toch deel staat Vlaanderen

Dus ja, dat is natuurlijk

wanneer je straks in de verkiezingsjaar komt

dat is mooi voor een regering om daarmee uit te pakken

maar dat betaal je dus wel

met een wat dieper tekort

in 24

waar men niet al te veel heeft overgecommuniceerd

want dat valt wel

op, Vlaamse regering

was ooit de regering die

bijna een septemberverklaring begon

met de melding, we hebben een begroting in evenwicht

als enige

Ja, die tijden zijn al lang voorbij

voor een deel

door grote noodzaklingfesteringen zoals Oosterweel

maar ook wel

door dat ze een beetje de Belgische toer

opgaan en dat zijn zaken

uitgeven

die niet 1 op 1

gedekt zijn in de inkomsten

nu, de minister van Begroting Diependalen

moest zij zitten zo met tegenspreken

Vlaamse regering zegt, ja, alle uitgaven die we gedaan hebben

zijn wel

gedekt met nieuwe inkomsten

maar we hebben een extra tegenvaller

dat er met fiscale inkomsten

vooral dan registratierechten, dat we 700 miljoen extra

in het rood gaan

maar natuurlijk ja, dat is maar

hoe je het uitlegt

deze oefening had er ook kunnen uit bestaan

om die 700 miljoen te compenseren

dat doet deze regering niet

ook omdat

minister Diependalen erop speculeert

dat die tegenvaller die er nu is

misschien een plus wordt volgend jaar

en maakt hij zich sterk bij ongewijzigd beleid

gaat de Vlaamse regering

in evenwicht weliswaar

tegen 2027

al is aan de volgende beleidsploeg zijn

om te ontdekken of die inschatting correct is

Vanaf 2027

is onze begrooting

opnieuw in evenwicht

en dat hadden we al aangekondigd

en dat pad houden we ook aan

Nou goed, Jan-Frederik

dit lijkt allemaal wel goed nieuws

maar het echte werk

dat lijkt nog te komen

met het stikstof akkoord

is daar de eindmeet bijna in zicht

of ook een werk voor de volgende ploeg

Dat is een heel goeie vraag

Jan-Bon had het in zijn septemberverklaring

er heel even over

waarbij hij benadrukt

dat het toch de bedoeling was

om het politieke akkoord

of dat hij ging over waken

dat het politieke akkoord uit maart

tussen de verschillende regeringspartners

over dat akkoord

er ligt nu in het parlement

een voorstel van decreteneer

maar dat is ingediend door NVA

en OpenVld

dat is niet door cdnv

dat is een monumentaal beslissing geweest

die uniek is in de geschiedenis van de Vlaamse regering

dat eigenlijk altijd heel consensueel handelt

hier is dat consensus treven

dat is volledig een vuilnisbak

gekieperd

en de vraag is of je vanuit die positie

ergens nog kunt geraken

een uitvoering

van het principeakkoord van maart

dat lijkt met de dag moeilijker

en moeilijker te worden

zeker op de tijd die ons toch maar rest

tot aan de campagne

en daarbij komt

dat ergens in de komende weken

het advies gaan krijgen van de Raad van State

over dat stikstof decreet dat voorligt

voorstel van decreet waarvan

nu al OpenVld en NVA zeggen

oeps, er is een foutje ingeslopen

in de vertaling van

het principeakkoord

dat zal waarschijnlijk niet het enige zijn

waar de Raad van State straks gaat op wijze

dus men verwacht dat daar wel wat

bemerkingen zullen zijn

CDNV

reken er bijna op dat de Raad van State

een aantal van hun kritieken nu ook

zal zwart op dit onderschrijven

zoals waar halen je de wetenschappelijke

onderbouw van die uitstootnormen

zijn hele technisch dossier

maar net door de techniciteit

ervan

zullen iedereen zich willen aan een kritisch rapport

en dan gaan de poppen natuurlijk weer

aan het dansen want je kan die kritiek

trouwens naast je neerleggen

het is een advies, dat kan, dat gebeurt soms

ja, gaat men dat doen

dat gaat CDNV natuurlijk niet tolereren

maar hoe ver ga je dan mee in het aanpassen

van het voorliggende decreet

want voor dat je het weet zit je gewoon opnieuw

dat zal dan voor de derde

voor de vierde keer zijn

in een volledige onderhandelingsronde

over de vraag hoe pakken we het stikstof

en dan kom je opnieuw

bij de tegenstelling dat CDNV daar toch

een soepelere kijk

ophandteert vooral wanneer het gaat

over VTL bedrijven

dan NVA en open VLD

ik krijg nu het gevoel

als ik je zo hoort dat er geen akkoord komt

dat dat bijna naïef is

om het te denken

het zal een grotere verrassing zijn

als er een akkoord komt

daarmee bedoel ik als er echt

een wetgevend gedragen resultaat

komt dan als het er niet komt

wat wel zo is

is dat je ondertussen natuurlijk

met dat Ineos dosier zit

dat daar plots is komen tussen fietsen

waarbij je natuurlijk

één specifieke vergunningsaanvrager hebt

Ineos in de Antwerpse haven

voor een etaankraker

maar vooral voor een historisch grote investering

heel belangrijk voor de haven

en de werklegenheid

die wel spak is gelopen

op heel het stikstof ding

en waarvan tot nu toe

NVA en open VLD zeggen

we hebben dat stikstof decreed nodig

of we hebben geen investering

mijn gok zou zijn

is dat men gaat proberen

een tussenweg te vinden

je voelt dat CDNV daar naartoe masseert

we kunnen Ineos redden

we gaan dat doen

we willen dat allemaal als Vlaamse regeringspartners

maar daarvoor hoeven we geen stikstof decreed te hebben

we zorgen ervoor

dat hun aanvraag beter in orde is

we voeren ook een administratieve los in

zodat die aanvraag niet helemaal terug

van nul

moet behandeld worden

en op die manier we regelen het

want op zo'n Vlaamse zeggen ze

maar we hoeven daarvoor niet

het tost van Pandora weer te gaan openen

moest ik ergens mijn geld

op inzetten zou het zijn

op zo'n scenario

tot slot met welk gevoel

gaat deze regering haar laatste werkjaar in

denk je

dat is een goede vraag

je hoorde wel dit weekend

dat er grote opluchting was

bij alle regeringspartners

dat ze tenminste kunnen zeggen

er is een heel grote reducie over het stikstof dosier

maar we laten

dat de andere werkzaamheden niet besmetten

het was heel belangrijk om

dat statement te kunnen maken

want anders werd het wel een beetje

potzierlijk dat je

op papier wel nog een Vlaamse regering had

maar in de feite eigenlijk niet meer

dames en heren

dat is een sterk politiek signaal

het houdt een stevig engagement in

deze regering

werkt onvergrote door

tot de verkiezingen van juni volgend jaar

tot dan telt vooral

regeren en besturen zonder veel cinema

dat verwachten de mensen van ons

dat is nu wel vermeden

die negatieve beeldvorming

goed opposities als een werk doen

deze week en natuurlijk schieten op dit akkoord

alleen dat al

wij zou spreken een half miracle

goed misschien zijn onze verwachtingen

het zegt toch iets over

onze lage verwachtingen die er waren

maar het was wel belangrijk dat dit er was

wil men

op z'n minst nog een kans hebben

om straks nog iets te doen

is het niet

ons stikstof of in ieder geval

is het misschien iets anders

want zo een regering

er komen altijd toch nog onverwachte dingen

lang tot 9 juni bij de verkiezingen

en er zijn natuurlijk

er is natuurlijk het Europees voorzitterschap

en daar

zij Ambon ook wel over

hij wil daar zijn stempel

gaan drukken

we willen de spotlight niet exclusief

aan de premier Alexander de Kroolaten

zeker Vlaamse nationalisten willen ook wel

dat Vlaanderen daar in de picture staat

dus daar zegt Ambon

dat hij samen met Joe Broens bijvoorbeeld

minister van economie, cdnv

in dat stikstof dosier

wel op het voorplan

wil treden

wil je dat natuurlijk geloofwaardig kunnen doen

straks moet je op z'n minst de schijn ophouden

dat er natuurlijk nog een ploeg op het veld staat

en dat heeft Ambon wel kunnen doen

ja, goed

het is misschien geen FC Barcelona

maar ze kunnen misschien toch nog scoren

goed, confederica Menos, dankjewel

graag gedaan

dit was vandaag

de podcast van de standaard

bedankt voor het luisteren

volg ons op Spotify, Apple Podcast

of Eender welk ander podcastplatform

of download de vernieuwde app

DS Podcast waar je ons werk

en de beste luistertips van onze redactie

terugvind

alle credits van de podcast die je net hoorde

vind je op standaard.be

schuinstrepen podcast

reageren kan via podcastatstandaard.be

bedankt voor het kijken

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.