DS Vandaag: Kijkt chemiereus 3M aan tegen honderden veroordelingen?

Dit is Vandaag, de dagelijkse podcast van De Standaard.

Ik ben Alexander Lippenveld.

Voor we aan de podcast beginnen nog even dit.

De Standaard heeft namelijk een gloednieuwe news app.

Wil je nog meer verhalen achter de feiten,

betrouwbare informatie maar ook inspiratie voor het leven,

dan kan je in die nieuwe app terecht.

Nu nog sneller, schooner en scherper, maar nog altijd even betrouwbaar.

Download nu DS-news in jouw appstool.

Een miljardendos hier, zo noemt advocaat Geert Lenses de strijd tegen chimiereus 3M.

Vorige week kreeg een eerste buurtbewoner van de fabriek in Zwijndrecht

een voorlopige schadevergoeding van 2000 euro vanwege buuren hinderdor 3M.

Mogelijk volgen er nu nog honderden andere rechtszaken.

Zullen die allemaal tot veroordelingen leiden?

Zal 3M effectief moeten dokken?

En wat wil de Vlaamse overheid net nu bereiken

met een nieuw gezondheidsonderzoek naar PFAS?

Hoi, ik ben Rob Balot van de Taaf Law Firm in Cincinnati, Ohio in de U.S.

Ik heb over de laatste 24 jaren gespeeld

om wat ik kan helpen te brengen

om de verhaal uit de wereld

van het vaste publieke helftraad

door PFAS chemische contaminatie,

het air, het water, het soil, het huw en het bloed.

En ik heb gezien

dat de schadevergoeding in de U.S.

En ik heb gezien

dat de verhaal in België ontvangt

als de testen begonnen zijn.

En mensen beginnen te realiseren

dat dit een probleem is,

dat is een wereldwijk probleem

dat niet alleen in de U.S. is

dat deze chemische verhaal ervaring is.

Maar één ding dat ik denk dat we ontdekend hebben

is dat mensen opstand,

opstukken,

dat het een verschil maakt.

Het kan werken.

Laten kan veranderen.

Regulaties kan veranderen.

Corporate behaviour kan veranderen.

En het is belangrijk

dat de mensen die dit probleem hebben

veranderen.

We horen hem hier in een filmpje

dat hij deze week heeft bezorgd

aan Geert Lensens,

een buisadvocaat die er in geslaagd is

om 3M voor de eerste keer

in ons land.

En volgens hem zelf,

het is moeilijk na te gaan de eerste keer wereldwijd,

veroordeeld heeft gekregen

wegens Burenhinder.

Eerst nog even over die Rob Billet.

In het milieurecht

heeft hij wel een naam als een klok.

Er is zelfs een film gemaakt,

over zijn verhaal.

Klopt, naar aanleiding van die film

die in 2019 is verschenen.

Dark Waters.

Waarin hij wordt vertolleks Rob Billet

door Mark Ruffalo.

Toch niet de minste.

Rob Billet ook nog het Europees Parlement

komen toespreken.

Een vol Europees Parlement

om maar te zeggen dat hij een man

is die veel in beweging heeft gezet

en naar wie wel geluisterd wordt.

We herinneren ons eens even waarover gaat dat verhaal.

Het verhaal van Rob Billet

en de PFAS begonnen.

Hij was toen advocaat

bij een gereputeerd advocaatekantoor

in Cincinnati, West Virginia.

En hij werd benaderd

door een boer.

Die man klagde dat zijn koeien

ziek werden en sterven zelfs.

En hij verdacht

Dupont ervan.

En hij heeft in West Virginia

die fabriek, het water

waarvan die koeien dronken.

Vergeefde, verontreinigde

met chemisch afval.

Dat zijn de Dark Waters

fabriek.

Billet was op dat moment een advocaat

die grote chemiebedrijven zelf verdedigde.

Dus hij vond het een beetje vreemd

dat die boer bij hem kwam aanklop.

Maar hij is daar dan zich in gaan verdiepen.

Billet heeft het bedrijf voor de rechter gedaagd

en heeft dan

een enorme lading kartonne dosen

met 110.000 bladzijde aan documenten

uiteindelijk vrij gekregen.

Waarin bijna letterlijk stond

10 jaar geleden

waarin alles wat hij ontdekte

al stond, namelijk

dieren kunnen sterven

als ze van die stof drinken.

Uiteindelijk is die

PFOA via die stort plaatsen

van Dupont ook in het grondwater gesijpeld

en zo is hij in het drinkwater terechtgekomen

van wel 100.000 mensen.

En uiteindelijk

is er dan een zakenstart met 3.500 slachtoffers

en heeft Dupont

670 miljoen dollar

moeten betalen aan documenten.

Niet min. En is Geert Lenzes

die zich nu de belangen van

de omwonenden van de 3Mfabriek

in Zwijndrecht, is dat nu dan

de Vlaamse Rob Billet of...

Dat zou ik voorlopig niet zeggen.

Dat zal nog moeten blijken in de toekomst.

Misschien voorlopig heeft hij één veroordeling

van 2.000 euro.

Dat is nog geen 670 miljoen.

Maar wie weet,

want ze hebben inderdaad wel contact gehad

met elkaar ook Lenzes en Billet

en daarmee is vorige week

inderdaad de eerste veroordeling

ook in ons land gevallen.

Ja, vertel eens, waar ging dat juist over?

Het begon bij Kurt Verstraat,

een man die op 1 kilometer

van de 3Mfabriek in Zwijndrecht woont

die daar in 2001 is komen wonen.

Zij hij zelf had uit de idee

dat we hier zonder pesticide

en hier kunnen we gezond eten.

En toen kwam natuurlijk die PFOS.

Dat was heel bitter, zei hij.

In de zomer van 2021 heeft hij zich

samen met zijn vrouw laten testen

bij een van de eerste bloedonderzoeken

die hier hebben plaatsgevonden

en heb leek ontzettend hoge waarden

van PFOS in zijn bloed

te hebben, het Europese norm

waaronder het veilig is, staat vandaag

op 6,9 microgramm PFOS per liter bloed.

En Kurt Verstraat staat boven de duizend.

En zijn kinderen ook op

600, 300, dat soort

gigantische cijfers.

En ze zijn dan vorig jaar inderdaad

naar de Vrijderrechter gestapt

van opvallende keuze.

En ze zijn de procedure wegen eens

Burenhinder gestart

samen met Geert Lensens.

En waarom dan voor Burenhinder

naar de Vrijderrechter

kan je het niet hoger op?

Wel, voorlopig niet.

De reden daarvoor is dat het

onderzoek naar 3M, voorlopig

is er niet

bewezen dat 3M strafbare feiten heeft begaan

waardoor inderdaad een zaak bij de

correctionele rechtbank of zo

vandaag nog niet aan de orde is.

Maar inderdaad, ze hebben geoordeeld

wij willen graag vandaag al

erkenning en iets krijgen voor

het leed dat ons wordt aangedaan.

Het feit dat binnenkort ook onze hele tuin wordt omgegraven

enzo. En het is dan

inderdaad een juridische strategie geweest

denk je dat we wel kunnen zeggen

dat we een grote start in het begin

deden veel mensen dat we wat lagerig over zijn

op Urenhinder tegen zo'n gigantische multinational

maar kijk, ze hebben wel gewonnen.

Ja, we luisteren even naar

wat hun advocaat Geert Lensens daarover

zelf zei tegen de VRT

vlak na de uitspraak van de Vrijderrechter.

We hebben nu de eerste stap gezet

het kleine voorschot

De tweede stap zal waarschijnlijk zijn

een groter voorschot

en uiteindelijk zal de afrekening dan komen

maar wat die zal zijn, dat weten we niet

als je het op schaal bekijkt dat we het te maken hebben

met een miljardheid of zoveel is duidelijk.

Het is in primeurs voor België

maar ook Europees, het is de eerste

maal dat 3M groot deelt

in Europa. Ik denk dat er nog heel veel

proceduren zullen volgen. En ik denk dat de groot industrie

zich misschien vandaag wel zorgen gaat maken

omdat er in België heel veel woonkennen zijn

die heel dichtbij de groot industrie

gevestigd zijn. De tijd is voorbij

dat de groot industrie kan zeggen

kijk, we hebben een vergunning en dat zit

voor de rest moeten we ons niks aantrekken. Hier is duidelijk

geblegen dat er een abnormale hinden is

en dat er compensatie moet gebeuren.

Jeff Geert Lenzens

liet de tunnel uitschijnen in dat fragment

vlak na de uitspraak

dat er nog meer proceduren zouden volgen

is dat nu wat hij wil, meer

buurbewoners overhalen om naar

de vrederechter dan te stappen?

Dat is al sinds de bedoeling

van een collectief

een burgercollectief dat Kurt Verstraat

en Geert Lenzens samen uit de grond

hebben gestampt dat zichzelf Darkwater

3M noemt, ook een verwijzing

naar de film en naar de zaak

in de Verenigde Staten.

Ze hebben een persconferentie gehouden

waarbij mensen, iedereen eigenlijk

die in een straal van 15 km

rond de fabriek woont

hebben opgeroepen om zich te melden

om te bekijken inderdaad wat de mogelijkheden zijn

voor al die mensen een zaak te starten.

Er zouden vandaag al 400al mensen

zich bij hen hebben aangediend

dus potentieel komen daar nog wel

heel wat rechtzaken uit naar voren.

Dat is wel een erg grote straal

in 15 km. Ik woon eens in de klas

ik denk dat het er misschien wel binnen vallen

Dat is inderdaad

een heel grote straal. De reden daarvoor

is dat het ook de straal die de Vlaamse overheid

een tijdlang hanteerd heeft

om nog regret maatregelen

zoals dat dan heet op te leggen.

Dus de Vlaamse overheid heeft op basis van de metingen

ook door dag en schapszorg en gezondheid

beslist. Binnen die 15 km

inderdaad

zijn er risico's

voor bepaalde omgroenten uit eigen tuin

te eten om eieren te eten.

Hoe kleiner natuurlijk

maar het is dus een grens die door de Vlaamse overheid

is vastgelegd wat die advocaaten

natuurlijk ook aan een sterke basis geeft

om te zeggen kijk die 15 km

daar gaan we ons op baseer

Natuurlijk zal het eigenlijk nog moeten blijken

omdat de overburenhinder gaat

hoe ver rechters willen meegaan

in wat is burenhinder

Het gezin van Kurt Verstraat woont op 1 km

van Riem eigenlijk om overburenhinder te spreken

is de overheid ver

Ja

Hoe ver gaan rechters daarin meegaan

Beluisteren

ook nog eens wat Kurt Verstraat daarover zijn

Hij is dus een man die die

rechtszaak won en een schadevergoeding kreeg

en zit ook achter dat burgercollectief Darkwater

3M

De bedoeling is eigenlijk zoveel mogelijk

mensen te verzamelen gebaseerd op de pilootzaak

en met een maalsaction te starten

daar zijn ondertussen al 150 gezinnen

geregistreerd

dat is eigenlijk nu met een bonersverhadering

een infoverhadering op 8 juni

in Zwijndrecht

nog een verdere toelichting geven

in aanwezigheid van de advocaaten

de bedoeling is de groep zo groot mogelijk te maken

en daar eigenlijk

de kracht en de macht uit te putten

om met 3M dan mogelijk rond het af te gaan

Ja, want dat kan ook uitmonden

in een soort van bemiddeling eigenlijk

Dat kan ook uitmonden in bemiddeling

als 3M daar veropen staat

als 3M daar niet veropen staat

op de weg van de rechtbank

zoals wij die gevoerd hebben

dat maakt het natuurlijk complexer

maar het is niet onmogelijk

Jeff, versraten noemt het

een maalsaction

wat wil dat concreet zeggen?

Wel, Robillet in vreemde state

heeft altijd clause actions gestart

tegen Dupont tegen 3M

dat is een groepsvordering

waarin een heel grote groep mensen

in één rechtszaak naar de rechter stapt

dat systeem is niet mogelijk in België

iedereen die een zaak wil starten

dat zelf en individueel moeten doen

maar dus Lensens wil

een soort instapklaar model

opzetten, zegt hij zelf

zodat die mensen wel heel gemakkelijk

en heel snel

die rechtszaak kunnen starten

maar het zal dus wel allemaal individuele rechtszaken zijn

en niet één rechtszaak met honderden mensen in

Ja, oké

En moet je dan kunnen aantonen

dat je bijvoorbeeld verhoogde bloedwaarden hebt

om daar aan deel te nemen of?

Dat hij door 3M en die PFOS

nadeel hinder geeft

ondervonden

kan natuurlijk een rechtszaak starten

het zal dan aan de rechters moeten zijn

om te beoordelen

of iemand al dan niet

recht heeft op een schadevergoeding

en daar zal natuurlijk

zwart op wit bewijs

er zit PFOS in mijn bloed

zal natuurlijk een heel sterke argument zijn

om die rechter te overtuigen

Net deze week starten

de Vlaamse overheid ook een nieuw

gezondheidsonderzoek naar die PFOS

waarden in het bloed

Is dat toevallig

dat het net samen valt of?

Dat is wel toevallig

het is ook niet eerst naar zijn al bloed

onderzoeken geweest in het verleden

bij inwoners van Zwijndrecht

maar vooral bij mensen uit

de directe omgeving van die fabriek

recent waren nog resultaten van

een onderzoek bij jongeren

waaruit bleek dat 3 of 4 jongeren in Zwijndrecht

te veel PFOS in het bloed heeft

nu inderdaad

Vlaamse overheid breidt dat stelselmatig uit

nu gaan we kijken

naar een 5 kilometer rond de fabriek

waardoor inderdaad 75.000 mensen

zich gratis kunnen laten testen

9.000 mensen hebben zich ook al ingeschreven

dus er is veel interesse

de bedoeling is om natuurlijk

mensen zelf te kunnen laten weten

hoeveel PFOS in het bloed hebben

maar ook om daar wetenschappelijke inzichten uit te kunnen

trekken met zo'n grote steakproof

dat gaat natuurlijk zeker op termijn

interessante inzichten

kunnen aanleveren over

wat is nu de impact van PFOS

op de gezondheid

want dat blijft natuurlijk

heel concreet

allemaal nog een beetje vaag

straks kijken we naar

hoeveel 3M dit zou kunnen kosten

maar eerst gaan we even uit voor reclame

podcast de zuivele waarheid

heeft zuivel een plek

in een gezond voedingspateron

ik kies je dan best vol half vol of maker

ik ben Hithi Halsmorthel

en ik maakte een podcast over zuivel

en de link met onze gezondheid

is nu op Spotify

Aankurs Verstraten heeft toegekend

maar dat gaat vooral over

de overlast van het feit dat hun tuin

moet worden afgegraven en dat ze geen groente meer

kunnen kweken, ze hebben schouw dat zelf

als een voorschot, want de rechter heeft

ook vastgelegd dat als er in de toekomst

kosten opduiken die aan PFOS gelinkt

kunnen worden

dat die ook op 3M verhaald kunnen worden

dus als nu straks

honderden, duizenden mensen

kanker krijgen of

ziek worden, ziektes krijgen

een commuunsysteem en er kan

aangetoond worden, dat zal niet zo evident zijn

maar er kan aangetoond worden

dat die aan die PFOS te linken zijn

dan kan die factuur natuurlijk

heel snel gaan oplopen

als dat allemaal op 3M verhaald wordt

inschatting is wel

dat bedrag uiteindelijk via die procedures

bij de vrederechter al bijal nog zal meevallen

maar als straks het strafonderzoek

door het parquet is afgerond

en het blijkt dat 3M ook strafbare feiten

zou hebben begaan

dan kan het plots wel over veel hoger bedrag beginnen gaan

ja, hoe heeft 3M eigenlijk

reageerd op die uitspraak?

voorlopig heel weinig, dat is een beetje

hun handelsmerk, ze reageren zeer weinig

ze zijn zich nog aan het beraden of ze in

beroep gaan, want dat kan nog altijd

ja, goed, maar het is niet de eerste

keer dat ze moeten betalen

nee, klopt, vorig jaar

heb ze ook al een akkoord gesloten

met de Vlaamse overheid, waarbij ze

571 miljoen zullen betalen

om de Oosterweelwerf

te saneren en om binnenkort ook te duinen

van al die mensen in Zwijndrecht

om de PFAS eruit te gaan halen

hoe zitten nu met die Oosterweelwerken

die lagen een tijdje stil, na een actie van

omwonenden, hoe gaan die nu gewoon

verder of niet?

dat klopt, de Raad van Staten heeft die werken

2 keer laten stil leggen, na dat

buurbewoners een zaak hadden aangespannen

omdat ze bang waren dat die PFAS zich zouden

verspreiden via de grond, die daar werd afgegraven

daardoor hebben die werkenvertraging

opgelopen, extra kosten ook

eind vorig jaar zijn ze opnieuw begonnen

en op dit moment lopen die terug

maar ook de komende jaren

zal die impact zich natuurlijk wel blijven laten voelen

want ze gaan heel die werk, heel die rechter

over, wel nog moeten saneren

met geld van 3M

maar dat zal allemaal moeten gebeuren

dus dat gaat tijd kosten

tot slot chef wordt er ergens niet

de soort van doos van Pandora

geopend door deze zaak

PFAS en PFAS zitten

overal, ik woon bijvoorbeeld in de straat

van de brandwerk, ik mag

ook geen groenten kweken door de aanwezigheid

van PFAS in de bodem

ja, dit kan wel heel ver

leiden he, ja dat klopt he

PFAS zit in alle rivieren

in Vlaanderen is al aangetoond

inderdaad brandwerkkazernes zijn ook heel vervuild

met PFAS omdat dat in het blus schuim zat

dus dat is lang niet allemaal

rechtstreeks terug te leiden tot 3M

dat klopt, anderzijds

mensen die in de buurt van een brandwerkkazerne

wonen zoals jij, zullen nooit

de waardes in hun bloed hebben die iemand

als Kurt Verstraat in zijn bloed heeft

dus wat daar rond 3M gebeurd is

de waardes die daar gemeten worden

dat is toch niet te vergelijken met

de aanwezigheid van PFAS in brandwerk terreinen

in rivieren

dus mogen daar wat daar rond 3M gebeurd

dus zeker niet minimaliseren

goed, chef Pappelmonnen, dankjewel

graag gedaan

dit was vandaag de dagelijkse podcast

van de standaard, bedankt voor het luisteren

volg ons op Spotify, Apple podcast

of eender welk ander podcastplatform

in onze gratis FDS podcast

kan je niet alleen ons werk beluisteren

maar ook de beste podcasttips

terugvinden

alle credits van de podcast die je net hoorde

vind je op standaard.be, schuienustree podcast

reageren kan via podcast

adstandaard.be

morgen zijn we opnieuw

www.standaard.be

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.