DS Vandaag: Is een opbod aan groene subsidies echt wat we nodig hebben?

Dit is Vandaag, de dagelijkse podcast van De Standaard.

Ik ben Alexander Lippenveld.

Europa heeft een ambitieus plan klaar om te investeren in groene industrie.

Dat is volgens de Europese Commissie nodig omdat we voor de productie van zonnepanelen,

warmtepompen en andere technologieën te veel afhankelijk zijn van China.

Tussen is ook Joe Biden met een groot steunpakket gekomen voor de Amerikaanse groene industrie.

Maar dreigen we met dat opbod aan industriele subsidies niet in een groene handelsoorlog terecht te komen?

Of is dat misschien net wat de wereld nodig heeft?

We weten dat het belangrijkste is om de net-zero-industrie te veranderen.

We willen dit moment zien.

We weten dat in de volgende jaren de shape van de net-zero- economie,

en waar het locatie is, wordt besloten.

En we willen een belangrijk deel van de net-zero-industrie dat we globally nodig hebben.

Wat Ursula van der Leyen beoogt is dat er weer meer groene economie in Europa komt.

Er zijn 5 concrete doelstellingen.

We willen terug 40% van de zonnepanelen tegen 2030 zelf produceren,

85% van de windturbines, 60% van de warmtepompen

en minstens 85% van de elektrische batterijen moeten terug in Europa zelf gemaakt worden

en willen we niet uit andere continenten halen.

Dat klinkt allemaal heel ambitieus.

Hoe wil de Europese Commissie die doelstellingen halen?

Voor een stuk zit het in regelgeving.

Dat is een oud zeer bij Europa.

Dat zijn vaak heel moeilijke processen.

Een vergunning voor een groot industrieel project duurt nu soms 2 tot 7 jaar voor industrieelen.

Dat is natuurlijk een nachtmerrie.

Dat willen ze nu inkorten tot 18 maanden.

Daarnaast gaat het ook over geld.

Men wil de industrie steunen.

De regels voor de staatssteun in Europa worden versoepeld.

En op die manier komt er 250 miljard euro aan leningen vrij,

waarmee landen individueel belastingsvoordelen kunnen toekennen

aan producenten van batterijen, windmolos of zonnepanelen bijvoorbeeld.

Ja, dat is toch al een smakveld.

En waarom komt Europa nu precies met dat plan?

30, 40 jaar geleden was Europa echt wel een koploper op heel veel groene technologie.

Bijvoorbeeld begin jaren 2000 in zonnepanelen was eigenlijk een technologie

die voor een groot stuk in Europa werd uitgevonden, gesubsideerd, toegepast.

Maar wat zagen we toen dat wij eigenlijk steunmechanismen hadden,

maar dat de Chinezen daar ook heel hard zijn opgesprongen

met heel veel subsidies vanuit China zelf,

waardoor zij die zonnepanelen veel goedkoper konden maken en verkopen in Europa dan bij ons.

En dan zag je één voor één al die bedrijven weg gaan.

En stilaan zien we dat ook al in een aantal andere technologieën.

Ook windmolens wordt nog voor een groot stuk in Europa gemaakt,

maar ook daar ruikt de concurrentie van het China op.

Amerika, zeker onder dan Bush en derlijke, die waren helemaal niet bezig met groene technologieën.

Ook er waren nog allemaal van de echte benzine sluggers.

Europa was daar zelf op aan het inzetten.

Maar wat is eigenlijk nu wat gebeurt?

Ja, Europa is precies in snelheid bijgehaald door die andere grote blokken.

Wat eigenlijk een beetje onze unique selling position was van groene technologieën,

bestaande technologieën, maar dan eigenlijk altijd de groene versies.

Dat zien we opeens de VS met die Inflation Reduction Act,

maar ook al 20 jaar lang China heel zwaar gesubsideerd.

Ook heel hard inzetten op die groene technologie,

die kerncompetentie, heel zwaar beconcurreerd worden door die twee grote blokken.

En dus was er heel dringend een belangrijk antwoord nodig.

Ja, en om de laatste jaren is er dan ook nog veel gebeurd,

met de coronapandemie, de oorlog in Ukraine.

Even ons nog eens hoe we beseffen van het idee van,

en dat was misschien het idee van de laatste 20 jaar,

de productie die mag naar China gaan.

Wij gaan alleen nog de high-tech team-tech maken

en de services en de R&D die hier blijven en de rest mag weg.

Dat hebben we nu met corona, Ukraine, de harde machtspolitiek,

eigenlijk ook zelf van de Amerikanen,

en doen beseffen van, ja, Europa,

we voelen ons daar niet meer comfortabel mee.

Als alles daargens anders gemaakt worden,

we moeten terug dingen zelf maken,

en zeker de technologie van de toekomst,

zoals de groene technologie, die heel belangrijk gaan worden,

dan moeten we voldoende competentie, maar ook productie, hier houden.

Ja, maar de catalisator voor dit plan, of de directe aanleiding misschien,

is dan toch wel wat er in Amerika gebeurt.

Over groot stukken wel, hè.

Ja, het plan van Joe Biden heet Inflation Reduction Act.

We gaan eerst even luisteren naar wat hij daarover vorig jaar zei.

De Inflation Reduction Act investeert 369 biljoen dollar

om het meest agressieve actie in de klimaatcrisis

en de strenvende energisecurentie te houden.

Stein, misschien moet je eerst nog even kort uitleggen

wat staat er in die Inflation Reduction Act?

Wel, de Inflation Reduction Act is,

en dat is misschien ook wel belangrijk te zeggen,

is niet puur een groenplan.

Want de bedoeling is dus, omdat ook Amerika net zoals Europa

heeft een probleem van inflatie

en dus wil men de inflatie bedwingen door meer productie zelf te maken.

Maar de bulk van de Inflation Reduction Act is wel groene subsidies.

Men gaat eigenlijk de prijs van groene technologie verlagen

door subsidies te geven, bijvoorbeeld aan elektrische wagens.

Men gaat subsidies geven aan nieuwe grote groene fabrieken

en men gaat ook subsidies geven aan groene opgewakte energie.

Op die manier wil men bijvoorbeeld elektrische auto's

goedkoper krijgen van daar Inflation Reduction,

dus dat het de inflatie naar beneden houdt

door groene technologie goedkoper te maken.

Maar het plan stimuleert de Amerikaanse burger

om Amerikaans te kopen, hè?

America First, is het eigenlijk?

Dit is America First, dus Biden gaat hier zelfs

veel verder dan zijn voorganger Trump in de feiten ooit heeft gedaan.

Het is echt een plan om de Amerikanen er toe aan te zetten.

Amerikaanse bedrijven om in Amerika te produceren

en de Amerikanen om Amerikaanse producten te kopen, hè?

En een heel typisch voorbeeld daar is.

Als je een auto koopt in Amerika onder die act,

ga je dus die auto's al goedkoper geproduceerd kunnen worden

dankzij die subsidies waar steinend over had.

Maar ook de consument krijgt een voordeel

als zij een auto, een groene wagen koopt die aan Amerika is gemaakt.

Of waar minstens zo veel procent van de onderdelen van het

productieproces van in de VS zijn gemaakt.

Dus niet altijd de hele aanvoerketen, maar toch een heel groot deel

wat heel concreet betekent, dat bijvoorbeeld ook de batterijen

vaak in de VS zullen moeten worden gemaakt.

De chips, dat is dus waarom China nu ook natuurlijk zo boos is

en waarom Europa zo in paniek is.

Omdat de Vrees bestaat dat de industrie hier dan

door die subsidies in Amerika helemaal zou wegtrekken.

Ja, die Vrees is er en die Vrees is ook reëel.

Want er zijn al een aantal voorbeelden.

Hoe zou je natuurlijk zelf zijn als investeerder?

Je bent een multinational en je investeert zowel in Amerika als hier.

En daar krijg je voor miljarden tolaars aan subsidies

over die bedragen spreken we.

Dan moeten die soms geen twee keer nadenken.

En er zijn natuurlijk een aantal bekende voorbeelden

dat de paniek is echt uitgebroken,

maar toch in Europa, twee weken of drie weken geleden,

toen Elon Musk aankondigde,

dat hij een deel van zijn grote batterijfabriek, zijn Giga-batterijfabriek

die hij in groen en haaide bij Berlijn ging bouwen,

nu dan toch in de VS zal bouwen.

Dus ja, dat was een beetje een boom die insloeg,

want Tesla is niet zo maar een bedrijf,

grote symbolwaarde heeft heel veel Europese landen het hoofd gemaakt.

Gaan luren met zijn fabriek, heeft dan uiteindelijk voor Duitsland gekozen.

Nu is hij een van de eerste, ironisch genoeg,

die zijn karkeerd, pun not intended, die zijn karkeerd,

en die naar de VS gaat.

Uitgerekend Musk, die altijd gezegd heeft,

er moeten geen subsidies meer zijn.

Ja, maar Musk is ook een wispeltuurig man,

dus moeten we daardoor dan in paniek schieten.

Maar het is niet alleen Musk, hij heeft ook de

de Zweedse batterijfabriek Noordfold,

die gaat waarschijnlijk ook vertraart,

die hebben aangekondigd, ze zijn heel sterk overwege,

daar zou het over 8 miljard dollar gaan,

die zouden krijgen, belangrijker nog, is Volkswagen,

die hebben vorige week aangekondigd,

dat zij investeringen in een Oost-Europese batterijfabriek

die plannen onhoolt zetten,

want ze zouden in Amerika 10 miljard dollar kunnen krijgen

om die fabriek daar neer te poten.

Ja, misschien belangrijk,

en Volkswagen zit nog eens in de Duitse overheid ook.

Dat is wel nog,

meer Europese kan je een bedrijf niet hebben dan Volkswagen.

Maar dat paniek in Europa is toch wel terecht dan, hoor ik.

Ja, je hoort als je oor te luisteren legt bij de Europese Commissie,

dan hoor je dat er echt inderdaad wel paniek is.

De zee nu is dan heel strak gespannen,

zeker op bepaalde kabinetten, zoals die van interne markthandel

ook bij Urslaw underlying,

dus men ziet echt wel dat de industrie van de toekomst,

daarover gaat het hier, dreigt weg te gaan,

men kijkt met argusogen naar wat Biden aan het doen is,

eerst was men heel boos, zo weet hoe het altijd gaat,

dus Macron, maar gretenfest,

de commissaris voor mededing in Ursula van der Laien zelf,

de Duitse minister van Economie Habek,

allemaal staan roepen, dit kan niet,

het is agressief,

had Macron gezegd als hij in Amerika was,

nog proberen dingen eruit, los te puteren,

uitzonderingen te krijgen,

dat is allemaal niet gelukt,

men heeft heel snel besefd dat stampvoeten niet zou helpen,

dat die act in Amerika er wel degelijk is en blijft,

men heel snel moet schakelen en besef van je, we moeten zelf iets doen,

met te roepen dat het niet eerlijk is,

dus moest Europa wel met een plan komen,

maar de ongerustheid is dus groot

en we luisteren nog even naar commissievotester Ursula van der Laien.

Ja, Steijn, Ursula van der Laien wil dus een level-playing-field,

waarbij iedereen met gelijke wapens strijd,

maakt dit Europese plan dat mogelijk,

als je het afzet ten opzichte van het Amerikaanse

en kijkt hoeveel geld daarmee gemoed is?

Eigenlijk niet, ondanks dat Europa meer geld geeft

aan groene technologieën nog altijd,

dan de Amerikaanse.

Dat is niet zo,

dus als je alles optelt wat wij geven,

de lidstaten aan ondersteuning van groene energie,

dan is dat een pak meer zelf dan de Amerikanen doen.

Alleen doen wij het wel anders.

Wij spelen het eigenlijk veel meer volgens de boekjes.

Ook heel veel lidstaten geven subsidies,

bijvoorbeeld aan elektrische wagens,

maar dat is gewoon,

wij geven een subsidie aan wie een elektrische wagen koopt

en als dat bijvoorbeeld een wagen is,

die in Zuid-Korea gemaakt wordt, in Amerika of Europa,

het doel is, je moet elektrisch rijden,

milieuvriendelijker rijden.

En dat is natuurlijk het heel essentieel verschil.

Wij hebben een soort wettelijke kader,

overstaatsteun, overgoeven,

zaken gaan ondersteunen,

waardoor we veel minder nationalistisch zijn dan de Amerikanen.

Wij gaan eigenlijk altijd een steun geven

waar iedereen van de wereld ergens kan van profiteren.

Er is natuurlijk ook wel wat te zeggen,

ergens kan van profiteren.

Er is natuurlijk nog een probleem,

als we het over level playing field hebben,

er is ook een level playing field binnen Europa,

in onze interne markt.

En dat is eigenlijk misschien wel het grootste probleem hier voor Europa

om daar te kunnen een antwoord op geven.

Dat is dat de hoeksteen van onze interne markt

is net dat er een gelijk speelveld is in Europa

tussen heel verschillende economieën,

tussen een grote industriele macht als Duitsland,

grote landen als Frankrijk, versus kleinere landen als België

met minder diepe zakken, zoals Alexander de Kro, dat dan zegt.

Dus die hebben dan al minder de kans om subsidieën te geven,

maar de essentie van Europa,

het hele Europese project,

is gebaseerd op die interne markt

waar dus een gelijk speelveld is

en wat de ene land niet meer steun gaat geven dan het andere.

Dat is natuurlijk het geen wat we met nu wel willen doen

en dat is echt voor Europa heilig schenis.

Wat we nu gaan doen,

dus zo zie je maar hoe serieus dit is,

het feit dat men bereid is

om aan dat basisprincipe van de Europese Unie te raken

of een beetje te morrelen,

betekent wel dat dit iets heel serieus is hier.

En zeker Vestager moet echt het hoofd cool houden nu.

Ze moet eigenlijk fundamenten uit die Europese constructie weghalen

zonder dat de constructie instort.

En we zitten nu eigenlijk met drie grote blokken,

China, de VS, de EU, die zich achter muren van subsidies terugtrekken,

betekent dat het einde van de vrijhandel

en het begin van een mondiale handelsoorlog?

De profeten van de vrijhandel zeker,

die zijn echt wel in paniek.

Bijvoorbeeld Anne Kruger,

dat is iemand die hoofdekonomisch is bij de wereldbank,

topvrouw geweest bij het IMF.

Dus ze is gepokt en gemazeld

in die multilaterale wereldoorden.

Ze zegt, ja, het is het einde van een tijdperk.

We hebben zeventig jaar lang,

sinds wereldoorlog twee,

geïnvesteerd in een wereld.

We hebben genoten van voorspoed, van welvaart,

omdat we een wereld gecreëerd hebben,

gebaseerd op vrijhandel en samenwerking.

En ze zegt, ja, wat doen we nu bovenop de oorlog,

in Ukraine, bovenop de schuldekrisis

en schuldestressen bij ontwikkelingslanden,

bovenop de inflatie?

Gooi je de VS, er nu ook nog is,

de ineenstorting van dat decennia,

oude internationale handelstisteen, bovenop.

Zegt, ja, dat is niet wat we nu nodig hebben.

Toch, Ine, zie jij ook heel veel opportuniteiten.

Want onlangs schreef je een stuk in de krant,

waarin je zei, en ik paraphraseer misschien,

dat een groene handelsoorlog misschien wel precies

is wat de wereld nodig heeft.

Wel, ik schreef, denk ik,

een groene wettelop of een wettelop naar het op,

want dat is net een vraag.

Moeten we hier eigenlijk wel over een handelsoorlog spreken?

Want het gaat niet over zoveel mogelijk tolheffen,

het gaat over tommekeet,

het gaat over de wortel, over het subsidisch geven.

En dan kan je wel afvragen,

is die wettelop naar de top,

het is misschien gewoon een goeie zaak.

Dat is misschien net wat we nu nodig hebben,

want wat zie je nu plots?

En dat is toch echt een paradigma shift.

De grootste economie in ter wereld,

wat even nu plots om de schoonste technologie binnen te halen?

En ik vraag me dan af,

en met mij veel economen ook,

of dat wel zo'n ramp is,

want het debat gaat dan plots niet langer over

de klimaatcrisis,

wie heeft er de grootste schuld aan,

het schoorvoetend

wijgerend steeds maar om grote stappen

te zetten op klimaatconferenties.

Nee, nu gaat het plots over,

wie zal de eerste zijn,

wie zal het meest winnen aan die transissie?

Wie wordt de groene kampion?

Je ziet trouwens intern die strijd in Azië,

ook al tussen India en China,

ontstaan.

Dat is wel een heel andere manier om er naar te kijken.

Ik zou het wel zeggen,

misschien is het met wat de wereld nu nodig heeft.

In die zin is het goed dat de VS

eigenlijk eens ook

met een wat kinesiaans programma

om het dan ook met een andere economie te noemen.

De vergroening van zijn economie-inzet,

alleen is het wel heel jammer

dat ze het op die manier doen.

Je laat ook wel veel kansen leggen,

je verspeelt ook middelen,

omdat je het eigenlijk niet efficiënt doet.

Ik denk dat de klimaatcrisis gaat ook over

efficiënte inzet van middelen

en subsidies, waardoor we misschien final

met te veel batterijfabrieken gaan eindigen,

met te veel andere dingen,

is ook misschien niet zo heel interessant.

Dus ik denk wel

dat de Europese aanpak van

wortel en stock

eigenlijk de manier is om het te doen

op de meest efficiënte manier.

Het heeft ook niet zoveel zin,

dat we bijvoorbeeld elektrische auto's gaan plat subsidiëren.

Het blijft ook wel heel dure dingen.

Het gaat ook misschien wel weer in subsidie zijn

van de hogere middenklasse

die zich zo aan het auto kan verwerven.

Dus ik denk dat je toch

op een slimmere manier en vooral

financieel efficiëntere manier

een vergroening kan naastreven

die ook goed is en zeker ook

is het ook een beetje jammer

dat Amerika ook zult

tegen Europa implicit kiezen.

Je spreekt over efficiëntie

en dat is wel interessant,

want de vraag is hier niet

wat is het efficiëntste,

de vraag is wat is het effectiefste.

Het tijdperk van de vrijhandel

en het samenwerken en elkaar

niet bestoken met subsidies,

maar we zitten hier met een heel

uitzonderlijk fenomeen namelijk

de klimaatcrisis die vraagt

om die ongezienhe transformatie

waarbij je merkt dat vrijhandel

heeft al die tijd welvaart gebracht,

maar is ook een vrijgeleide geweest

natuurlijk voor vervuiling,

voor heel vervuilende processen,

miljoenen vervuilende producten

in die oncontainerse wereld worden

is misschien niet meer het meest

efficiënte of het meest effectieve

om die klimaatcrisis te leef te gaan.

Ja, maar ik denk wel

dat het bijvoorbeeld

een van de evidente dingen die ze niet doen

naar Amerika, waar je wel met Europa

het kunnen werken

en dat de klimaatcrisis nodig heeft

is bijvoorbeeld een CO2-prijs,

een CO2-markt.

De meest logische stap zou geweest zijn van beiden.

Wij gaan mee in dat systeem

stappen van die verhandelbare CO2-rechten

en daar heb je één gemaakt,

de CO2-markt, en krijg je geen

heel andere dynamiek.

Dat is wel waar ze heel vaak...

Dat is wat je merkt, is dat

achter de schermen bijvoorbeeld

zijn gesprekken bezig over

de Green Steel Club, heet dat,

en dat is eigenlijk een soort handelsvrije baan,

als je het zo mag noemen,

tussen blokken, in deze zou dat vooral

Europa en de VS zijn in eerste instantie,

die staal,

groen staal met elkaar verhandelen

waar hogere eisen aan gesteld zijn.

Dus zoals jij zegt, inderdaad,

Europees staal is onderheven

gaan CO2-taxen.

De Amerikanen zouden dat dan ook doen

en dat schone staal, dat duurder is

in productie, zou dan vrij met elkaar

verhandeld worden en vooral landen

als China die daar niet aan mee doen,

zullen dan om ook te kunnen op die markt

hun staal te verkopen, zouden dan moeten

extra belast worden.

Dus dat is een soort vrijhandelszone

specifiek voor dat groene staal, zeg maar,

waar men over aan het denken is.

Dat is ook wat de Europa nu gedaan heeft

en een belangrijke, dus dat we

nu gaan toelaten dat producten,

energie-entensive producten,

die niet in Europa gemaakt zijn,

waar geen rechten op betaald zijn

op CO2, dat die gaan getaxeerd worden

aan de grens.

Zo sparen je eigenlijk op die manier

een stukje de Europese industrie, want

dat is ook wel het geheel absurde

dat je soms krijgt, en dat is niet alleen

met die inflation reduction act.

Dat we eigenlijk geen staal meer

in Europa maken, omdat

we hier bepaalde taxen

te hoog zijn, omdat we bepaalde kaders

scheppen, en dat we dan eigenlijk staal

van ergens anders gaan halen, die veel slechter

op veel milieu onvriendelijker is gemaakt.

Dus dat ben ik wel voor het idee

dat we de industrie in Europa moeten beschermen,

dat we die hier moeten houden,

maar op een manier dat we live in playing

field creëren, niet door

ze massaal te subsidiëren, maar eigenlijk door

iedereen aan dezelfde kost

voor een stuk te laten werken.

Er zijn ook transitie-experts en economen

die zeggen, de paniek is te groot.

Oké, er zullen misschien een aantal

batterijproducenten geneigd zijn

om te vertrekken, maar als je dat van

op afstand bekijkt, heeft Europa

ook ontzettend veel troeven in handen.

We hebben een effectief diekenis

in die groene economie. Europa zit

al jaren, net omdat wij niet

zoals de VS

zeer goedkopen fossiele brandstoffen

hebben zetten wij al heel lang in op energie

veel meer dan de Amerikanen en op

geïntegreerde energienetwerken binnen Europa.

Dus we hebben daar een voorsprong.

Wij hebben een voorsprong en dus eigenlijk zijn er ook

economen die zeggen, Europa je moet nu niet

staan pruilen. Wees blij dat

een van de grootste vervuilderste wereld, de

tweede grootste de VS eindelijk

de vlucht vooruit kiest,

vertrouwen op jezelf en op je sterktes

gaan mee en wat dan die economen

zeggen is, ja, eigenlijk

zullen alle landen, de hele wereld

zal winnen bij die groene wetloop,

dat zal bij de koplopers van de winnaars zijn.

Straks kijken we nog even naar wat al die

plannen betekenen voor ons land, maar

eerst gaan we er even uit voor reclame.

De bank voor een wereld in verandering.

Ines Tijn laat ons ook nog even kijken naar

ons eigen land. Hoe pakken al deze plannen

uit voor onze industrie?

Ik denk de Belgische industrie

is wel wat beschermd door dat

de energie intensief

en zwaar industrie aan de haven zit.

Dat geeft wel een voordeel.

Dat is bijvoorbeeld bij een

arslauregentie binnen de

arslauregroep tot een van de meest

productieve en efficiënte fabrieken.

Hoort dus zelf

arslaure als je met die mensen praat

die hebben wel echt schrik van die era

omdat het eigenlijk

het derde ding te veel is voor hen.

Je hebt al met de gasprijs die dubbel zo hoog is

hier als in de VS.

Je zit met een zeer hoge CO2-prijs

en dan die Inflation Reduction Act

die enorme subsidies

geeft aan nieuwe technologieën

in de VS.

Dit wordt wel lastig voor hen.

Daarbij hebben we

lelijk wat fabrieken in Europa.

De laatste die we meer gaan licht doen

is die wel ingeend.

Maar dit is

nog wel een dubbel gevoel van

we zitten niet meer zo goed als Europa

met die gasprijs

en dat komt er nog eens bij.

Maar als je heel concreet gaat

is het rijk geneembedrijf die nu

in België zegt van het is gedaan.

En er zijn er zelf ook die beetje kunnen profiteren

denk aan een Demi of Jan de Nul

het nu onder afstreeks

ook in Amerika mogen gaan werken

was ze eigenlijk lang niet mochtende.

Het voorbeeld van ArstorMietal

is natuurlijk net heel interessant

want waarom

ArstorMietal heeft aangekondigd

dat zij meer dan een miljard euro investeren

om een hoog oven

fossiel vrij te maken.

Ze zijn nu bezig, ze hebben daar

een Belgische plant voor uitgekozen

om hun hele staalproductie te vergroenen.

De bedoeling is dat daar

uit die hoog ovens komt

op een dag. Ze krijgen daar al heel veel steun

voor trouwens. Deels

via leningen van de Vlaamse overheid

er is een enorm pakket investeringsteun

van de federale overheid, dat mocht toen al.

En dan zie je

met een gerichte duwende rug

krijg je een bedrijf zover

om die belangrijke transitie te maken die nodig is

namelijk fossielvrij staal produceren

en ze zullen het doen, ze zullen het doen in België

en dat is uiteindelijk wat je naartoe wilt

dat die wet loopt zo uitpakt.

Maar wat dat ook wel bijvoorbeeld

Arslaar is, ja, wie zijn geklanten

dat zijn de autoassembleers, dat zijn

de bouwers van windmolens

als die ook niet meer in Europa

gemaakt worden of minder, ja, dan

heeft zo'n Arslaar in Europa

ook minder werk.

Dus ja, ik denk dat men daar toch

met een zekere schrik naar kijkt, maar effectief

in België zelf is er denk ik

nu niet direct een bedrijf

die zich heel hard bedreigd voelt.

Maar natuurlijk denk ik wel veel harder in Duitsland

waar ze dat voordeel van die havens

niet hebben, waar ze toch

wel de schrik hebben van die concurrentie

in Duitsland, auto land

vanuit Amerika

dat ze daar toch wel op pak meer schrik

hebben, dat ze daar wat minder gaan worden.

De vraag is eigenlijk, je kunt het eens

of ongeens zijn over, je kunt zeggen

het is fair, het is niet fair wat Amerika doet

en China, maar de baseline is wel

niet te doen, is geen optie.

Ja, maar de Belgische industrie zal het misschien wel aangrijpen

om nog meer subsidies te vragen

en daar geeft België wel

genoeg diepe zakken om dat allemaal

te financieren.

België zeker niet, maar

wat men hier wat probeert

en dat is ook wel wat dat België zich een beetje

beschermt is denk ik ten opzichte van de andere

België is een land met hoge lonen

maar wat je eigenlijk ook heel hard hoorde

in de industrie met creatief

personeel, goeie ingenieurs

goeie arbeiders, waardoor

dat eigenlijk Belgische bedrijven

heel vaak pionierinvesteringen krijgen

omdat we zijn

pragmatisch zien

en er is een nieuw proces nodig,

men kent het nog niet zo goed, dus laat

die Belgen dat maar eens uit tekenen

en daarvoor zijn we denk ik wel

een stuk beschermd ook weer

in die vergroening.

Oké, stein en iene, toch nog een fijne nood

om op te eindigen, dankjewel. Graag gedaan.

Graag gedaan.

Dit was vandaag de dagelijkse podcast

van De Standaard, bedankt voor het luisteren.

Volg ons op Spotify, Apple Podcast

en neem er welk ander podcastplatform.

In onze gratis FDS podcast

kan je niet alleen ons werk beluisteren

maar ook de beste podcasttips

terugvinden, met zorg geselecteerd

door onze redacteur Max de Moor.

Alle credits van de podcast

die je net hoorde, vind je op standaard.be

Schijne Streep Podcast.

Reageren kan via podcastatstandaard.be

Morgen zijn we opnieuw.

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.