DS Vandaag: Hoe kunnen De Kiekeboes verder zonder hun geestelijke vader?

Dit is Vandaag, de dagelijks podcast van de standaard. Ik ben Alexander Lippenveld.

Strip-tekenaar Mero houdt ermee op. Met de kiekenboes heeft hij 164 razen populaire strips

bij ingetekend. En zijn laatste albumseizoensfinale ligt sinds deze week in de Rekken.

Fanny en Koo gaan mogelijk door met een andere tekenaar. Een icoonerven, eenvoudig is dat natuurlijk niet.

Hoe gaat dat zo'n stripreaks overnemen?

Er wordt geen punt gezet achter de kiekenboes, maar een vraag teken.

Je hoort Mero al 46 jaar lang de geestelijke vader van La Sel, Charlotte, Fanny en Constantinople.

Ofwel de kiekenboes. En hij heeft net zijn 164e en laatste album uitgebracht.

Seizoensfinale.

Het is een verhaal dat eigenlijk gebaseerd is, ja, op een afscheid.

En ook, het is een kapstok om een hele hoop figuur van vroeger nog eens een keer te kunnen opvoeren.

Om bepaalde verhaalijnen van personages af te ronden, andere richtingen uit te sturen.

En Crevet zit erin.

Dat is de restaurantcriticus die voor het eerst voorkomt in tegen de sterren op het vijfde album.

De man van Hotel O die zijn naam niet kan onthouden.

Dat is de hotel directeur met de naam Osnoprodavono, Osnop...

Osnoprodavono Bikavic.

En ik heb er voor de eerste keer eens een professoring gebracht.

Dat was iets wat ik nooit deed bewust.

De verstrooide geleerde met de witte stofjas aan die alles kon bedenken en alles kon uitvinden.

En ik heb er altijd gemeden.

Dat was van in de begin.

Ik zeg zo, figuur wil ik het niet bij hebben.

En nu voor de laatste keer heb ik er zo'n zene bij.

Zo'n professor die alles kan, dat deden die andere iconen van de Belgische Strip ook.

Ik reverer in het personage er wel aan, want hij heet B.A. Kummelijn.

B.A. aanstaan voor Barabas Ademaar.

Oké.

Chef Nijs had professor Gopelijn in Jommenke.

Bij Kuifje van Herge is er professor Zonnebloem.

Ademaar is het slimme jongetje uit Nero van Marks Leen en Barabas

is de professor Bessuske en Wiske van Willy van der Steen.

En bij die laatste is het voor Mero allemaal begonnen.

In die tijd was er de grote studio van der Steen nog.

Dat was eigenlijk een fabriek, want die maakte dus 52 Jerome-albums per jaar.

Dat was wekelijks één voor de Duitse markt.

En ook nog eens 52 Bessie verhalen.

Dus dat was een komende gaan van mensen in die tijd.

En ik dacht, misschien kan ik daar aan de slag.

En ik had het geluk, de dag dat ik bij Van der Steen terecht kwam,

had ze morgen iemand zo'n ontslag gegeven.

Wat doordat ik eigenlijk direct kon beginnen

en in het diepe gesmeten werd bij de Jerome-strip.

En ik had wat dingen meegenomen die ik zelf getekend had.

En heb ik keek dat, zei ik, ja, het is nog ru,

maar ik zie je hebt aanleg om te vertellen in beelden.

Dat vond ik al een heel mooi compliment.

En eigenlijk is dat mijn grote leerschool geweest

veel meer dan de tekenschool die ik daarvoor gevolgd had.

Bij Van der Steen, dat had iets van thuis komen.

Dat was in het milieu, daar wil ik zijn, dat was het.

De grote studio van Van der Steen, daar begon het dus.

Maar de neiging om zelf iets te maken, die nam de overhand.

Het bloed kruipt wat je gaan kan.

Ik had nog altijd zo'n idee.

Ik wilde iets van mezelf maken.

Maar ondertussen toen en in die tijd

was het ook al niet meer zo evident om iets van jezelf te starten.

Want wat was zo wat in Vlaanderen het business model?

Zorg dat je een strip maakt die in een krant staat

en die dagelijkse voortpublicatie is automatisch

is dat promo voor albums die er na zouden komen.

En zo stonden de Kiekenboes jarenlang in.

Achterin volgens het laatste nieuws

de Gazette van Antwerpen en het Belang van Limburg.

Er zijn uit een drittal grote reeksen van de laatste jaren.

Don Horste is strippexpert en was tot 2020

de uitgever van de Kiekenboes bij standaard uitgeverij.

Je hebt urbanus, Willy Lindhout, die helemaal uit de Marks-Leen-school komt.

Ik heb daar ook geen kleemans.

Die heeft een stripversie van FC de Campioen gemaakt.

Ik denk dat ze alle twee iets meer naar Marks-Leen gekeken hebben

dan naar Willy van der Steen.

Mero is volgens hem de enige die de afgelopen decennia

met zijn eigen personages zo'n groot succes kon uitbouwen.

En het verschil met de twee anderen is,

hij heeft het gedaan met zijn eigen personages

en heeft het ook nog gedaan, heeft de succes bereikt

als laatste door te beginnen met een vertonnende krant.

Hij is eigenlijk groot geworden in de krant,

maar konertieel groot geworden dankzij de albumverkoop.

En daar zit denk ik het unieke in zijn geval

dat hij het met eigen personages gedaan heeft

en dat hij eigenlijk een scharnierfiguur is tussen de oude aanpak

en tussen de nieuwe aanpak,

waarbij eigenlijk die aanwezigheid in media

onbelangrijk geworden is voor het volledig bestaan van dat universeau.

Die rol van de kranten vroeger, dat zie je nergens anders.

En dat maakt het Vlaamse striplandschap zo bijzonder

dat ze er in Florida met grote ogen naar kijken.

Die ploffing qua bereik van die Vlaamse familiestrip

heeft mij heel unieke omstandigheden te maken

met medialandschap in de na de Tweede Wereldoorlog.

Die hebben gemaakt dat iemand van Disney

ooit gezegd heeft van, kijk, eigenlijk Vlaanderen

is een van de zelfzame regio's ter wereld

waar de platelijke personages groter zijn dan die van Disney.

En dus eigenlijk Mero ligt in de lijn

van die na oorlogse strip-exploitatie.

Als je dat op die manier vandaag wil doen,

dat gaat echt niet meer lukken.

Dat beseft Mero ook.

Het zal nu niet meer kunnen.

Jeff Nys heeft mij ooit gezegd

dat hij nog eens twee minuten chance had.

Dat klapt.

Ik ben op een rijrenden trein kunnen springen,

nog net, en kunnen doorlopen naar eerste klassen.

De eerste klasse, dat kan je wel zeggen.

De eerste kiekenboe was de Wollebolle uit 1978.

Een iets braver album in de stijl van zuske en wiskhe.

Nadien werden de verhalenmaatschappij kritischer

en vaak kwam er wat erotiek aan te pas.

De kiekenboes werden doorbroken in het katholieke Vlaanderen.

Tom Boydieker inbracht, een hoertje is.

Er was toch een zekere aversie tegen.

De eerste homo's kwamen in de kiekenboes in de jaren 70.

De eerste transgender.

De echtscheiding van Van der Neffen.

Dat zelfs de fondpagina van de kranten heeft gehaald,

alsof het een BV-erpaar was, dat het met elkaar ging.

Toen kreeg ik dus boze reacties.

Oké, het is niet de sympathiekste.

Maar zo iets doe je mensen niet aan, zo'n vechtscheiding.

Het hoogtepunt is misschien wel de strip met de naam album 26,

dat ooit verkozen werd tot de populairste Vlaamse strip

en waarbij Mero de grenzen van het charret helemaal open trekt.

Gewoon eens lezen, dan begrijp je wel wat ik bedoel.

Mero werd beroemd om zijn geweldige woordspelingen en taalgrappen.

Mijn favoriet was de hippie-jonge wortel

die het leven omgooit en plots de snobistische carot wordt.

En dan zijn er ook neven personages zoals

Alain Profist, Bas Ketbal en Lex Tok.

Ik heb een superfan, die maakt dus van alles excels

ook van de naam van de personages.

En als ik twijfel, dan vraag ik het aan hem.

En die kan mij binnen de 5 minuten zeggen,

ja, de naam, ofwel heb je hem niet gebruikt,

ofwel heb je hem daar gebruikt in een paar gevallen

en je weet misschien niet, maar je hebt hem probleem twee keren gebruikt.

Er kwamen 164 albums en er werden zelfs Kiekeboef films gemaakt.

Je moet weten, ik sta de laatste tijd voortdurend onder stress.

Ik moet er dus uit, verandering van milieus zal me goed doen.

En daarom gaan we met vakantie. Is dat geen goed nieuws?

Op safari in Kenia.

Of een overlevingstocht in de Himalaya.

Nee, naar een camping.

30 miljoen albums gingen uiteindelijk over de toonbank.

Dat is heel veel.

Maar het idee van Kiekeboef, dat kwam van Walter Merotijn,

de broer van Mero, die hem vroeg om Marcel te ontwerpen

voor zijn poppetheaters.

Het moest een kale man zijn met een dikke neus en een grote snor.

En toen ik met een eigen striepreeks wel ontwerp,

begon ik ook van die Kiekeboef.

Dat is ook de reden dat hij eruit ziet, zoals hij eruit ziet.

Want als ik hem echt voor de strip had getekend,

dan was het niet zo rond de kop,

de kale in de stijl van Lambic en Nero geworden,

dan had hij er wel anders uit gezien, maar boven.

Daar zet ik aan vast.

Want zonder Fanny was de Kiekeboef nooit het succes geworden

wat het nu is.

De sterke figuren in die strip, dat zijn allemaal de vrouwen.

Dat is Fanny, dat is Charlotte, Momo, Tomboy,

Marcel, die loopt er een beetje voor spekken.

Doen erbij, oor lag er ook meer.

Terug naar vandaag dan.

Mero heeft de taken al een tijdje verdeeld.

Hij doet het al lang niet meer allemaal zelf.

Hij doet wel nog de rube schetsen, de model sheets heet dat,

en hij bedenkt het verhaal.

Maar hij heeft ook tekenaars in dienst, zijn dochter doet de inkleuring

en hij wordt bijgestaan bij het schrijven van het scenario.

Maar het is zo wat ja, de laatste drie, vier jaar,

dat ik alleen model sheets maak.

Maar ik heb nog altijd, daar heb ik altijd gehad,

zeggenschap gehad over hoe de plaat was,

over de compositie, hele structuur ervan,

daar heb ik altijd zelf in handen gehouden.

Ton Horsten noemt Mero een regisseur.

Op een moment is hij dan ook eigenlijk inbreng van andere mensen

gaan toelaten.

Maar dan stel je toch vast,

dat hij uiteindelijk toch altijd wel

er echt wil overwaakten dat hij de controle begield.

Het is niet zo dat er albums zijn

die hij bij wijze van spreken pas gezien heeft

toen ze in de krant stonden of in de winkelaar.

Als je dan met filmptermen beschoudt,

hij is wel altijd de regisseur gebleven.

Dus een producer was hij altijd,

maar hij is ook altijd de regisseur gebleven.

Zelfs op het moment dat de inbreng van andere mensen

groter was dan vroeger,

de final cut die werd altijd door hem gemaakt.

Daar vroeg ook het schoentje.

Ik moest nog altijd dat tempo volgen

en dat is ook één van de redenen

dat ik gezegd heb, ja jongens,

ik stop er mee, ik wil niet volledig vrijmaken,

nu is eindelijk, ik word er 75,

voor de eerste keer in mijn leven is over mijn eigen tijd.

Maar dat wil niet zeggen dat de kiekeboes ook stopt,

het is goed mogelijk dat iemand de reeks overneemt.

Dat doet Mero Denke aan de korte periode

dat hij bij Studio van der Steen werkte.

Wil van der Steen die zij toen tegen Paul geert,

want hij had ook zoiets oe,

zuske en wiske overnemen en hij zei ja Paul,

dat gaat een andere zuske en wiske zijn

dan degene die ik maak,

maar vanaf nu moet het publiek wennen

aan jouw zuske en wiske.

En het is ook niet slecht dat er ook eens een keer

nieuw bloed bij komt

en dat mijn nieuwe dingen gaat verkennen, nieuwe wegen.

De schoenen van Mero zijn natuurlijk erg groot om te vullen

en het is dus toch afwachten of dat zal gebeuren

en wie dat zal doen.

Iemand die ervaring heeft in het vullen van grote schoenen

is deze man.

Tot de Den Zagdaart, 30ste mei,

had ik eigenlijk nog niet echt door,

maar toen ik het al in handen kreeg

en eigenlijk echt doorbladigde,

dan mogen ze besefden komen van

ik heb een echt jommelke gemaakt.

Je hoort Dieter Steenhout,

hij is sinds kort een van de tekenaars van Jommelke,

nog zo'n icoon uit de Vlaamse Stripwereld.

Dus ja, dat is natuurlijk een levenswerk dat je overneemt.

Hij is nog maar 25,

maar zijn eerste jommelke album Raare Vogels

kwam dit voorjaar uit.

De dag dat ik een telefoon kreeg van de uitgever van

ik, jij mocht Jommelke beginnen te tekenen.

Ja, je bent dan een snotneus die nog maar eerst van

de schoolbank is, kost 22.

Dat was het dag voor dat ik afstudeerde

dat ik die een telefoon kreeg.

Dus dat was wel even van slik.

En nu begint dat zo al

iets gewoner te worden dan ofzo,

dat ik daarmee aan de slag ga.

Maar dan als je voorbij een winkel

etalager loopt en je ziet daar

uw jommelke staan,

dan is dat toch wel iedere keer een halsje van slik.

Steenhout bracht zijn album dit voorjaar dus uit,

maar hij is wel al drie jaar lang

aan de slag met Jommelke.

We zijn eigenlijk begonnen met losse

illustraties, dat was dan voor spelletjesboeken

of voor de jommelkespagina

op Facebook, de jommelkeskrant.

Daar zijn we dan illustraties voor

gaan maken waar dan in kop gecorrigeerd

werd. Dat ging van op het kopje

dus het hoofdje van Jommelke of van

andere personages.

En dan werd dat uitgebreid naar

de lichaamshoudigen

decor, hoe dat geblaadjes deken

bijvoorbeeld, tot de

architecturen van zonnendorp.

De tekstballonnen, die moeten er altijd

hetzelfde uitzien.

De onomatopéen, hoe

dat die worden weergegeven.

Zoals hier knots.

Ja, volgens mij.

Kaboen, weet je wat.

De meest karakteristieke

aan Jommelke is natuurlijk zijn haar.

Laat dat nu ook de grootste uitdaging

zijn voor een tekenaar.

Dat was toch wel het moeilijkste

eigenlijk.

Je kan het maar uitzien.

Het kan rap lelijk zijn.

Het kan rap sloriger aandoen.

Dus het was wel de moeite

om dat in de vers te krijgen.

Je moet dat niet meer over nadenken

is dat er op 1, 2 en 3 ook.

Maar in het begin was dat toch wel zo moeilijk.

Dieter Steenhout is

70 jaar jonger dan

de geestelijke vader van Jommelke.

Maar ze hebben elkaar ooit ontmoet

toen was Steenhout nog niet echt bezig

met strip tekenen.

Ik was 2 jaar.

Ik zat in mijn kinderwagen

met mijn ouders naar een stripfestival

en dan gaan aanscheven

bij Jafnees voor een handtekening

en een tekening.

Hij heeft al in mijn favoriete album

de koningin van Onderland

een tekening gemaakt voor Dieter.

Dus het is wel een bijzonder verhaal

als je dat nu zo hoort

als ik het nu zelf mag tekenen.

Rade Vogels zijn debuut is een gachalbum

waarbij elke pagina 1 klein verhaaltje vormt.

Ik ken het wel uit je dorp

maar ook zeker mijn opa

die het niet wist tot de dag dat het op televisie verscheen.

Dus dat was eventjes versleed.

Ik heb er mezelf ook in gestoek.

Ik zal je maar een keer laten zoeken.

Is het aan jouw opa?

Mijn opa staat

op pagina 30, dacht ik.

Dat is de grote snor.

Die is een beetje overtreven.

Dat is niet zo...

Dat is de vrijheid van een tekening.

Dat is de vrijheid van mijn ouders.

Het is leuk om er zo personages die je kent

in te kunnen steken

en deel te laten horen van de jongensuniversiteit.

Daar kan je dus wel wat eigenheid in kwijt.

Maar rond de vaste personages

zoals jongen zelf

maar ook Filip Berke en de Micjes zijn er wel regels.

Die zijn ook vastgelegd

in het testament van Jeff Neys.

Dus daar mag er helemaal niet aan geraakt worden.

Dat vind ik ook fijn

want het is daardoor dat Riks zo populair blijft

door die herkenbaarheid.

Een eentje zal bijvoorbeeld ook niet veranderen van uitzicht.

Mickey Mouse is in het begin

een beetje voor alles

maar nu is hij de laatste jaren

ook altijd hetzelfde gaan uitzien.

En dat zocht voor de herkenbaarheid

en daarom blijven de mensen daar weer terug schrijven.

Jongen is dus al jaren hetzelfde.

Niet alleen qua uiterlijk

maar ook die geest van de verhalen

blijft onveranderd.

Dat geldt ook voor Suuske en Wiske.

Jeff Neys en Willy van der Steen

legden hun regels vast

om afgeweken worden.

Hoewel het nog niet zeker is

dat de kiekboes een vervolg krijgen

zijn er voor de opvolger van Mero

maar twee regels.

De uitgeverij

voor hen is het belangrijk

want het is ja in Vlaanderen

momenteel de bestverkochte strip

en uit loaliteit ook

voor mijn uitgeverij

heb ik gezegd oké

zoek een oplossing

maar daar heb ik wel gezegd

als je er volledig buiten

zoek iets

en als je iets hebt

dan kom je mee naar mij

en dan zal ik zeggen oké

dat is goed of het is niet goed

ik ga geen testament maken

van dit mag en dit mag niet

er zijn twee dingen

dat ik zeg

zorgen ervoor

dat hun karakter blijft

zoals het is

zorgen daarvoor

er zijn twee enige dingen

Toon Horsten vindt het een goeie zaak

dat Mero geen streng testament heeft vastgelegd

Mero heeft heel veel geleerd

van Willy van der Steen

hij heeft aan de stil geleerd

in de studio bij Van der Steen

er zijn ook dingen

waarvan hij zegt ik heb soms ook gezien

hoe het naar mijn aanvoelen niet moet

Willy van der Steen is ook iemand

die een uitgeverit testament heeft gemaakt

dit moet er mij al die regels gebeuren

dit mag, dit mag niet

de wereld veranderd continu

en als je dan een testament maakt

waarin je dingen veel vast ligt

kan je de mensen die naar je komen

de situatie heel moeilijk maken

omdat dingen die 40 jaar geleden

heel vanzelfsprekend waren

zijn dat nu niet meer

en andersom

ik ga dat niet op papier zetten

omdat ik gezien heb

dat dat ook tegen je regels

de testmanages zich kan keren

hij heeft die reeks

50 jaar gemaakt

en als je iets van de kiekenboes kan zeggen

is dat het eigenlijk een soort van spiegel

is van hoe de wereld veranderd is

en wie weet was dadelijk nog allemaal te wachten

en als je dan gaat zeggen

op een bepaald moment dit mag

en dit mag niet in die wereld

maak je dat soms gewoon onmogelijk

het is natuurlijk niet gemakkelijk

een razend populaire strippreeks overnemen

Horste denkt zelfs

dat kiekenboes zo'n succes is

omdat Mero de reeks altijd heel dicht

ik denk dat de kiekenboes

altijd op een heel spontane

manier een hoteurstrip gebleven is

daarmee bedoel ik

bijvoorbeeld kijk naar suskinewiske

die eerste verhalen die zijn heel

persoonlijk

die personages veranderen continu

daar zitten elementen uit de persoonlijke leven van van de steen in

bij jommige had je dat eigenlijk ook

maar op een bepaald moment

worden die reekse

formule strips

waarmee ik bedoel die characters liggen vast

en de stijl ligt helemaal vast

en je kan die eigenlijk aan mensen overgeven

wie dat bijvoorbeeld niet gedaan heeft

is Mike Sleen

Mike Sleen is altijd een hoteurstrip blijven maken

het zijn humor is daar altijd

heen blijven zitten

dat is altijd veel onvoerspelbaarder geworden

en tot op een zeker hoogte

ik geldt dat ook voor de kiekenboes

omdat graaf is

zijn dat eigenlijk vrij vaste lijnen geworden

zodat we dat er verschillende mensen aan konden werken

maar inhoudelijk is dat toch altijd

we hebben Mero op de wereld gebleven

vanuit

een soms vrij kabarettiske

vorm van humor

zodat de kiekenboes

meer hoteurstrip dan

een formule strip gebleven is tot vandaag

zo kan de opvolger van Mero

dus twee kanten uit

je kan zeggen van

we proberen zo trouw mogelijk

te blijven aan de ontoegen van de wereld

zoals Mero

die heeft geschapen dat we zeggen hetzelfde soort humor

zoals dezelfde soort graafse vormgeving

of je kan zeggen van

kijk we gaan er iets anders mee doen

we gaan er mensen echt

hun kijk op dat universum laten geven

dat is ook een mogelijkheid

die je bijvoorbeeld bij reeks als de kiekenboes hebt

en die je nu wel hebt

omdat er eigenlijk een beetje een sesuur gemaakt is

ik denk dat die twee opties er zijn

en er is vooral twee iets te zeggen

Mero stopt na 46 jaar

met de kiekenboes

toen de beslissing gemaakt is

maar dat wil niet zeggen

dat hij op zijn 75e gaat

achteroverleunen

het gekke van de hele zaak

is vanaf het moment dat ik besloten heb

om er mee te stoppen

heb ik eigenlijk geen nieuwe idee

bedacht

want zeker als ik met vakantie ging

dan kwam ik met drie of vier opzetjes

voor verhalen naar huis

ik zit nu in andere richtingen te denken

ik zou nog eens graag iets schrijven

en ik ben

een vervented trailerlezer

eigenlijk

zou ik dat ook wel eens willen proberen

en het is ook zo nog eens een uitdaging

want het is echt buiten mijn comfortzone

een strip maken

dat wist ik nu onderhand wel

en als je dat zo lang doet

de ene is minder dan de andere

maar echt

het laat hem niet slukken

dat gebeurt niet meer

daar heb je er veel ervaringen met je voor

om het toch nog goed te krijgen

en dan terug dansen op een koord

als ik iets schrijf

en ik laat dat er mensen lezen

die zeggen allemaal oei dat is verschrikkelijk

dan wordt het gewoon niet uitgegeven

anders wil ik dat toch nog wel eens

wat er gebeurt

met de kiekenboes

dat laat Mero over aan de uitgeverij

maar ze raat

als een mogelijke opvolger is

hou het spannend

probeer om er geen sleur in te krijgen

dat je nieuwe protein gaat werken

die grote reekse

dat gevaar schuilt er altijd in

dat je na een tijd ja

echt op automatische piloot gaat werken

dus ik heb anderen geprobeerd

alles in vraag te stellen

dingen laten evolueren

laten aanpassen

soms tegen de zin van het publiek in

want een publiek reageert altijd

heel conservatief

toen ik begon met de kledij

van de personages te veranderen

het format te veranderen

het gekke is

een publiek

wil verbaasd worden aan de ene kant

maar ze hebben ook een bepaald

verwachtingspatroon

dus de truc zit erin je moet ze verbaasden

met iets wat ze verwachten

dat kom ik toch neer

dit was vandaag de dagelijkse podcast van de standaard

bedankt voor het luisteren

volg ons op Spotify, Apple podcast

en er welk ander podcastplatform

in onze gratis FDS podcast

kan je niet alleen ons werk beluisteren

maar ook de beste podcasttips

terugvinden

alle credits van de podcast die je netwoordde

vind je op standaard.be, Schijne Streep podcast

reageren kan via podcastatstandaard.be

bedankt voor het kijken

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.