DS Vandaag: Hoe gaat het met ons? Alles over de mentale gezondheid van de Vlaming

Dit is Vandaag, de dagelijkse podcast van de standaard. Ik ben Alexander Lippenveld.

Voor we aan de podcast beginnen nog even dit. De standaard heeft namelijk een gloednieuwe

news app. Wil je nog meer verhalen achter de feiten, betrouwbare informatie maar ook inspiratie voor

het leven, dan kan je in die nieuwe app terecht. Nu nog sneller, schoner en scherper, maar nog

altijd even betrouwbaar. Download nu DSNews in jouw app store. Hoe gaat het? Samo, met u? Zo gaat de

meerderheid van de hoe is het gesprekjes. Maar wat als je wat door vraagt? Het is een woelige

periode met eerst corona, dan een oorlog en een energie- en koopkrachtcrisis en dan is het nog

eens slecht weer ook. De Universiteit van Antwerpen onderzocht hoe mensen hun eigen welbevinden

inschatten. Hoe is het gesteld met ons gemoet?

Hoe gaat het met u? Supergoed. Redelijk goed, zou ik zeggen op het moment.

Met met. Goed. Ja. Mindergoed.

Saffa, ja. Goed, gewoon rond dat, gewoon goed, zonder meer. Nee, eigenlijk heel goed, heel goed.

Als je een scoren of tien moet geven voor je mentale gezondheid, wat zou je gaan geven?

Een wekel aan dat scoren geven dat je de dag van vandaag moet doen. Ik zou zeggen acht.

Vier, vijf. Acht. Nu, zes.

Oei, ah, let's see a seven. Ik ben een dikke negen. Ik ben zot, maar ik vind het wel leuk.

Ik denk dat ik mezelf op dit moment een acht zou geven, maar het heeft ook al minder goed gegaan.

Ja, het is een tijd dat ik een negen was, denk ik, maar ook een tijd dat ik een zes was, dus ik vind dat nu goed gaat.

Dat we zeggen dat ik nu in een periode zit waar het eindelijk is beter gaat in mijn leven, want het is heel lang heel down geweest.

Ik hoor dat soms de jongeren mensen zich minder goed voelen dan vroeger, maar ik zou niet goed weten waarom.

Onze reporter, Margot de Klerk, trok de straat op in Brussel om te vragen hoe het met de mensen gaat.

Lieve van de Velde, onze hart en hoofd, rot van de krant en Karleen Becker van onze binnenlandredactie.

Lieve, wij vroegen ons af hoe het gaat met de mensen, er is een onderzoek geweest, vertel eens.

Ja, eigenlijk, ik weet niet of je dat nog weet, het is al het lijkt lang geleden, maar in de pandemie periode hadden we zo geregeld van die grote corona onderzoeken,

corona-studies eigenlijk, waarbij dat heel veel mensen bijna collectief, al dan niet soms everger dan andere dagen,

een vragenlijst invulden die pelden naar hun psychisch wel zijn.

Daarna is dat eigenlijk stilgevallen na de laatste corona-golf.

En intussen is er veel gebeurd, we hebben de oorlog gehad, we hebben de energiecrisis gehad, we hebben de koopkrachtproblemen gehad.

Ja, die zijn ook bezig.

Ja, en hoe raar het ook klinkt, maar de winter was ook niet echt onvrolijk van te worden.

Daar hebben we ook van gevoel dat dat op ons gemoet hoog.

Dus vroegen wij ons af hoe gaat het nu eigenlijk met ons.

En blik dat Universiteit Antwerpen met nog een aantal andere partners bezig was in maart,

dit voorjaar dus, met een onderzoek, een grootschalig onderzoek in 14 landen,

dat eigenlijk rond die vragen draaien hoe gaat het met u, met ons.

En ze gebruikten daar een aantal schalen voor die ook in de gezondheidszorg worden gebruikt, in de geestelijke gezondheidszorg.

En die resultaten hebben wij nu binnengekregen.

Oké, vertel, hoe gaat het met ons?

Wel, op het eerst gezicht gaat het tamelijk.

Als je kijkt naar de score die de mensen geven aan het leven,

de België geven aan het leven, de score van 6,93.

Dus dat is op hun rapport, zou je zeggen, net geslaagd.

Ja, ja.

Savadus.

Ja, ja.

Een voldoende.

Een voldoende, ja.

Maar als je dan kijkt, ja, dat is niet meer of niet zo heel veel minder dan in volle pandemieperiode.

Dus op dat vlak zijn we niet echt vooruit of achteruit gegaan.

Maar je ziet er natuurlijk heel veel verschillen in.

En als je die cijfers begint ontleden van de andere vragen

en de andere schalen, dan zie je wel een aantal belangrijke vaststellingen.

Ze roegen ook onder andere waar ligt u van wakker.

En dan zie je dat de oorlog in Ukraine nog altijd de meeste mensen uit hun slaap hield.

39 procent, de kruiste dat aan.

Oké.

Daarnaast ook de energiekrisis.

Die was goed voor 40 procent.

En de klimaatverandering, want dat is vloggen, ze onderzoeken.

Een constant daar, dat is altijd al rond 20 procent, 27 procent.

Ja.

De pandemie werd nog maar 4 procent aankruisd.

Ja, oké, ja.

Die onderzoekers hebben ook gekeken naar de verschillende mensen, dus in hun steekproef.

En daarin merken ze als ze dat analyseerden, statistisch,

dat de financiële zorgen en de gezondheidstoestand van iemand van ons

het meeste invloed heeft op onze psychisch welzijn.

Dus als het daar slecht mee gaat, dan gaat het met je...

Ja, voilà.

Dat zijn de grootste risicofactoren.

En die hangen ook ergens samen.

Als het slecht gaat met jouw visies, dan ga je ook heel snel naar psychisch lasthalmer vinden.

Eigenlijk komt het erop neer.

Als je gezondheidsproblemen hebt, dan riskeer je ook op andere vlakken om eruit te gaan.

Dan ga je ook een grotere risico lopen op financiële zorgen.

En dan ga je ook een grotere risico lopen op depressie.

Ja, oké.

Oké, depressie is natuurlijk nog iets anders dan je psychisch slecht voelen.

Dat is nog een stapje verder.

Ja, inderdaad.

Als wij zeggen van, oh, ik heb een baaldag, dan is er nog geen depressie.

Een depressie is als je je echte dagen of weken naar elkaar niet meer ziet,

als je echt de symptomen hebt van een klinische depressie.

Dat gaat allemaal verder.

En daar pijlt die vragenlijst ook naar.

Vrij direct eigenlijk.

Het is niet zo'n vragenlijst waarbij je strik vragen krijgt.

En dan een of andere algoritme uitzoekt van heeft dat in hun depressie of niet.

Het is echt een zelfbeoordelingsvraaglijst geweest.

En daaruit bleek dat vooral bij die jongeren de gevoelens die wijzen op depressie

toch nog frequent voorkomen bij 20% van de 20ers.

Oké, ja, dat is bijzonder veel.

Ja, dat is veel.

Je ziet dan eigenlijk dat bij de ouderen leeftijdsgroepen

je neemt dat heel hard af tot 7% of 6% met de 70-plussers of zo.

Margot vroeg de mensen op straat hoe het volgens hen komt

dat die jongeren zich minder goed in hun vuil voelen.

Misschien omdat ze meer nadenken over alle zaken.

Ja, we zitten met die klimaatverandering die aankomt.

Doorlog in Ukraine.

Ja, heel veel druk.

De druk om succesvol te zijn, interessant te zijn, origineel te zijn.

En dat allemaal tegelijkertijd.

Zoals om mee te zetten, met te maken en op.

Met sociale media.

Maar dat dat echt heel slecht is voor mijn mentale gezondheid.

Maar dat is gewoon een manier om in contact te blijven met vrienden

en mensen die je niet vaak ziet.

Dus een beetje dubbel.

Ik denk dat we er ook zo in een tijd aan het komen zijn

waarin we zo effectief ook kunnen worryen over ons individueel stellen

of wat dat ook wel veel meer mentale energie vraagt.

Daarvoor was dat gewoon oké, ik volg de kutten.

Ik had dat vroeger niet op jullie leeftijd.

Ik denk dat jullie het beschrijven.

Dat is echt boven een druk, dat was precies.

In mijn beleving ook, al sinds dat ik in top ik en ging, iets zo.

Het is altijd wel een beetje een taboe geweest,

rond mentale gezondheid.

Ik denk dat dat nu wel minder is als vroeger.

Dus dat mensen nu sneller hulp zoeken.

Vroeger, als je een burn-out had of dat je een ruimte nodig had,

dan bestond het gewoon niet.

En nu, je hebt er wel tijd.

Zelfs de werkgever laat u ook naar een psycholoog gaan.

En die laat u ook tijd nemen en vroeger niet.

Het zou goed zijn dat dat met te maken heeft.

Doordat het bespreekbaar is geworden, dat het er ook is.

Ik heb een dochter van 21.

Die sprekken die ik met haar heb zijn top van een ander galiebe.

En die sprekken die ik met mijn ouders had.

Ik wacht immer sneller open had en diep ging.

En praten over gevoel zijn dat echt met haar is.

Ja, dat is van een compleet andere orde.

Mijn groot ouders hadden dat ook als je een gesprek was,

meer afgebaken.

En nu moest je eigenlijk niet zeggen

waar je slechter was dan hoe je het was ervoor.

Ik ben die 20 jaar oudere dan die twee uur.

En ik vond mij een beetje aangesproken.

Zo, hebben wij het opgevakt voor jullie.

Jij zet het probleem.

Ik denk het.

De onderzoekers hebben er natuurlijk verklaringen voor

die wij ook al vaak in de krant hebben geschreven.

Die heeft de sociale media die het druk leggen op de jongeren.

Die heeft ook in dit geval ook in dit onderzoek

blijkt op de financiële crisis.

Die ook jongeren in een onzekere toekomstituatie brengt.

Maar zoals Chris van de Broek, de psycholoog van de UA,

speelt ook nog altijd een post-corona-effect mee.

Door die lockdowns en door die sociale isolatie

hebben heel wat jongeren, dus zeker studenten en zo,

zich niet kunnen ontwikkelen, sociale kunnen ontwikkelen,

zoals eigenlijk optimaal zou moeten gebeuren.

Je hebt eigenlijk in die leeftijdsgroep

andere contacten nodig en peers nodig om je aan te spiegelen,

om mee te experimenteren,

om ook mee te identificeren,

om te spelen met unititeit.

En dat is eigenlijk een beetje in gebreken gebleven.

En dat zou nog wel kunnen aanspelen.

Wat dat ook kan spelen,

is dat de generatie jongeren natuurlijk iets mondiger

en iets opener is geworden over psychische problemen

en daar ook minder een taboen ziet

en dat ook minder voor zichzelf gaat verhullen,

dus ook iets makkelijker gaat aanduiden

en op zo'n vragen lijst van dat zij effectief last hebben van stemmingstoornissen.

Karlin, jij hebt er ook samen met Ot naar een school.

Mijn aal heeft eigenlijk een persoonlijke unititeit,

want ik was spijtingses die jaar

en ik zat op een school

en op die school werd het schilderling best.

Ot, dat is iemand die vertelt over hun psychisch welbevinden

en daar met leerlingen over in gesprek gaat vertellen.

Hoe was dat?

Dat was heel,

toen een beetje intens vond ik eigenlijk,

dat was heel interessant om te zien

Ot is iemand die zelf ook al wel was struggles heeft gehad

en die komt daar dus op die school over vertellen

aan leerlingen die 15, 16 jaar zijn ongeveer

en het eerste wat mij opviel was dat die klas wel heel stil was

die heel goed aan het luisteren waren,

dus dat viel wel direct op,

dat kwam natuurlijk ook omdat Ot is ook zelf in opname geweest

en vertelt daar dan over in die klas,

dus dat is wel een heel mooie en serenige tuig,

niet zoals die dat brengt.

Toen ik 15, 16 jaar was,

dat ik op dat moment struggle dan niet kan,

dus met mijn eigen,

met al welzijn op dat moment

en ik zat op een school,

heb je dat wel heel erg taboe of als je niet zo goed voelde

dan was er echt geen ruimte om daarover te spreken

en niemand om nu echt op te vangen,

dus ik vind het belangrijk dat jongeren

nu wel andere ervaringen horen

en als ze wie het valt ook heen,

dan wordt het te spreken,

hij doopt ook dat het ook heen z'n hulp te zoeken.

Probeert dan eigenlijk die jongeren handvaten te geven

van oké, hoe ben ik daar nu mee om gegaan

en wat kan voor jullie misschien ook helpen

maar ook gewoon simpelweg de taboe

waar we het over hadden al,

van het is niet altijd gemakkelijk

om dat een beetje nog meer te doorbreken.

Een van de dingen dat hij zei was van

er is altijd wel iemand die je gaat kunnen helpen

probeer altijd er wel over te praten

en als je praat, probeer dan ook door te praten

en niet gewoon te zeggen ik voel me niet goed

of ik zit met dingen

maar waarom is dat dan zo

en waar kan ik hulp gaan zoeken

wie kan mij misschien helpen

om daar verder over te praten

dus dat was wel een heel interessante dag.

Ja en werkt dat dan ook

dat taboe doorbreken

praten die jongeren dan over zichzelf

of was dat moeilijk?

Het hangt echt heel erg af van klas tot klas

ik heb twee klassen gevoegd

de ene klas was

meer terughoudender

had ik niet het gevoel van

wat denken ze nu eigenlijk

wat vinden ze er nu van

de andere was wel heel open

dus die jongeren vertelden

ik heb zelf ook angestoren

iemand die zei ik ga ook waarschijnlijk

in opname gaan

jongeren die zeiden ik pak ook antidepressiva

dus heel open

die andere klas was minder

maar ook daar bleek wel uiteindelijk

dat ze er wel iets aan hadden

omdat op het einde van de les

mogen ze briefjes achterlaten

van wat ze ervan vonden

en daaruit bleek dat ook in de klas die stilere was

dat er wel echt jongeren waren

die er zelf echt mee worstelden

die opschreven van ik denk dat ik zelf ook

een angestoren is heb

of ik heb al paniek aanvallen gehad

ik worstel met de druk van sociale media

en dat die dat wel aangaven

zodat jij er bent komen spreken

dat geeft mij wel perspectief

en dat helpt mij om

misschien een volgende stap te willen zetten

om na te denken over wat

je zou gaan nemen om beter in mijn veld te zitten

ik weet wel

bij de vorige tijd in Winswaswer

en jongeren die na de les

konden spreken over zijn eigen thuis situatie

en dat er heel veel zaken

die ik had verteld wel herkennbaar vond

en dat er nu wel zoiets had van

oké ik ben niet alleen

het ligt niet aan mij

maar eerder aan de context voorbidden ik verblijf

en dat er wel

ook met het CELB hem spreken over

eventueel hem zich geloog te zoeken

dus dat mijn verhalen

wel echt wel aanges

tot het zoeken van dood

en dat was hier vooral wel hoort gehoogen

Carline we zijn jongen 30ers

we zaten een kleine 15 jaar geleden

op school

toen werd daar totaal niet over

over gepraat

hoe is dat zo veranderd door einde jaren

hoe dat dat zo veranderd is

ik denk dat er in de red wel meer bewust zijn is

ze spreken dat denk ik wel opener

over

ik vond dat bijvoorbeeld ook omdat je

zit daar als journalist uiteindelijk nog eens bij

als buitenstaander

het feit dat die jongeren daar dan over wouden praten

dat vond ik wel heel opvallend

ik denk niet dat ik het op die leeftijd had gedurfd

dus er is een bewust zijn

ze denken er meer over

ik denk ook wel het feit van corona

inderdaad dat dat ook wel speelt

dat we meest thuis zaten

met z'n allen

en dat er voor gezienen waar binnen

niet zo gezond is

dat dat niet zo ideaal was

want dan zat je nog meer bij elkaar

daar houdt die dynamiek nog meer in stand

denk ik dus

dat dat een knak gaf

dat is ook iets wat de leerkracht achteraf zei

we zagen wel dat het al jaren

in een stijgende lijn zit

dat er jongeren zijn steeds meer die worstelen

het vond dat we wel veel druk voelen

van hun context

van de maatschappij

of de manier ook dat wij leven

na denk ik nog een studiekeuze

of ze moeten alles zin zijn

wat ze later willen doen van berg

ze moeten zich focussen op het examen

dus dat leggen zichzelf heel veel druk op

maar ook hun thuiscontext

die vaak niet zo gezond is

soms zelfs een beetje armierend

en dat corona

de druppel was die de emmerdeid overlopen

dat dat al wel iets was wat daarvoor speelde

maar dat daardoor

heel veel jongeren

in heel lastige situaties zijn

die ze niet konden zien

maar ook als er dan een lastige thuis-situatie is

of was

daar was niemand waar ze mee konden gaan praten

dus ze waren heel geïsoleerd

en dat heeft wel een effect

de leerkrachten zei dezelf ook

net als de jongeren van

dat ze nu pas soms beginnen heel erg voelen

wat dat daar de lange termijn implicaat

is van zijn

de jeugd die normaal gezien zorgeloos zou moeten zijn

wat bij mij toch het geval was

dat dat bij jullie zat

je hebt dat ook vaak gezien

en de stukken die wij schreven over de studenten

dat die in hun eerste jaar

jaar waarbij je normaal gezien

de grote stad ontdekt en op kot gaat

en de café van de nieuwe mensen leert kennen

iedereen zat gewoon thuis

was een computer lesen te volgen

dat is natuurlijk een heel ander scenario

dan de complete vrijheid met al wat erbij hoort

merk je dat ook in eenzaamheid

bijvoorbeeld

hoe mensen zich daarop beoordelen

onderzoek blijkt dat

17% van de mensen eenzaam is

in de volle pandemie

dus laten we ons zeggen in de periode van

kerstmis 2020 2021

dus waarin we allemaal niet zo leerd zaten

was dat wel 22%

en andere onderzoek, andere steekproef, andere methode

maar je kan die cijfers illustratief wel gebruiken

maar 17%

ik vind dat nog wel

het dan ook veel, dat wil zeggen dat

toch bijna 1 op 6 mensen daar last van heeft

en daar onderleid

en bijna ook eens gaan kijken naar de aparte vragen

die de onderzoekers hebben gesteld

en er is bijvoorbeeld één vraag

heb je iemand om mee te praten

of om goed mee te praten

en daar antwoordt ook 15% op

dat ze zelden tot nooit zo iemand hebben

evenveel mensen zeggen

dat ze zich vaak geïsoleerd voelen van andere mensen

als je dat ziet in een grafiek dan is dat

ja, maar als je daarover nadenkt

van 1 op 6 mensen die zich echt geïsoleerd voelen

ik vind dat wel kwalijk

en ik vind dat echt wel dramatisch

dat is veel

ja, dat is absoluut veel

en zien we ook een verschil tussen mannen

en vrouwen bijvoorbeeld

los van die eenzaamheid

nee, als je kijkt naar de grote proef

de grote steakproof van internationaal

er zijn 14.000 proefpersonen

daar zie je het wel

in de Belgische steakproof is het verschillend niet significant

in de grote proef zie je dat 13%

van de vrouwen

zegt eenzaam te zijn

en 15% van de mannen

en dat is ook iets wat de onderzoekers vaker vaststellen

om vrouwen anders te kopen

dus je ziet in de verschil tussen mannen

en vrouwen in psychisch wel te zijn

dat bij vrouwen worden iets meer depressie

en minder veerkracht vastgesteld

en ook iets meer sociaal psychisch

om wel te vinden

maar in andere onderzoeken zien ze aan mannen

zich meer in gedrag gaan afreageren

als dat gaat

bij mannen zie je meer alcoholismen

dus daar zitten wel verschillende in

en vrouwen gaan in hun kopinggedrag

ook makkelijker naar anderen

en misschien op grotere schaal

iets minder eenzaam zijn

leek dat op die scholen ook

zodat meisjes meer hadden

het waren eigenlijk bijna alleen maar meisjes

die aangraven dat ze worstelden

er was in de 2 klasse

1 jongen die aangraven van

ik worstel ook wel met problemen

ik heb het moeilijk soms

maar al de rest waren meisjes

als je dan achteraf de briefjes leest

dan merk je dat

als het moment waarop dat het anoniem kan

je wel aangeven van oké

ik worstel ook wel met dingen

dus dat viel wel op

om het simpel te zeggen

vrouwen interioriseren

en mannen exterioriseren

vrouwen klappen naar binnen

en beginnen zichzelf op te vreten

en mannen gaan via een uiting

en via een drank

en misschien ook via sport

meer dan vrouwen

hun problemen

en hun demolen bevechten

oké

straks kijken we naar hoe we het internationaal doen

zeg maar, maar eerst gaan we even uit

voor reclame

podcast de zuivele waarheid

hoe zit het met het spallingsveld

tussen klimaat en landbouw

en wat kunnen wij als consument zelf doen

ik ben Hethie Halsmortel

en ik maak de podcast over melk

en de link met water, stikstof

en biodiversiteit

beluister de podcast nu op Spotify

op de Musik

lieve, terug naar het psychisch welzin dan

je zeid altijd in internationaal

onderzoek, hoe doen we het als land

eh, ja

we zitten niet in de top, laat ik het zo zeggen

uit het onderzoek blijkt dat

België, samen met ITALIë

en España eigenlijk

de meeste slechte gemiddelde haalt

en dan vooral over veerkracht

algemeen welbevinden

eenzaamheid. De slechtskoren zijn de Briten. Dus de UK. En dat zou kunnen kloppen. Als je kijkt naar

de financiële crisis, de prek ziet ze al kunnen rol spelen. Ze hebben ook heel zwaar corona tol betaald.

En de gezondheidszorg?

De gezondheidszorg vallen. Dus daar wel. Volgens Sarah van de Velde, een sociologe van de UA,

zegt ze dat dat is een typisch fenomeen dat landen in Zuid-Europa en Oost-Europa, die dus hier niet

onderzoek zaten, de Oost-Europese landen. Het altijd slechter doen dan in Scandinavische landen en

Noord-West-Europese landen, omdat zij ziet een verband tussen de ongelijkheid tussen mannen en

vrouwen en de psychische welzijncijfers in een land. Hoe meer verschillen er zijn, hoe grotere

verschillen er zijn tussen mannen en vrouwen, sociaal en politiek en economisch, hoe slechter het is

voor het psychisch welzijn. Ja, de eerste plaats gaat ook hier naar Finland trouwens.

Ja, Finland is het gelukkigste land. Ja, net zoals in het World Happiness Report,

is Finland hier ook het beste Korneland. Dat ligt aan die sauna's, denk ik. Er staat vanaf vandaag

ook een testje op onze website, standaard.be. Hoe gaat het met u, heet die test? Waarom doen we die?

Waarom lanceren we die? Ja, omdat wij ook geestelijke gezondheid op de kaart willen zetten en dat ook al

lang doen. En je kan er natuurlijk met heel veel proven over babbelen, maar je kan ook mensen

zelf laten invullen of zelf laten nadenken over wat dat betekent. En dat kan via deze test.

Een test is misschien niet zo het juiste woord, het is met een zelf bevraginglijst. Het zijn de

vragen die ook in het onderzoek van de UA zijn gebruikt. Ze zijn dus vragen over welbevinden,

depressie, depressieve gevoelens eerder, veerkracht en eenzaamheid. Je kan die vragen doorlopen,

telkens in blokjes van 6 tot 9 vragen. Als resultaat krijg je dan een vergelijking met de

mensen uit de steekproef. Dus je kan jezelf afzetten tegen resultaten van het onderzoek. Je kan

nu zien, ik ben een 30-jarige man. Hoe scoren ik op eenzaamheid tegenover mensen van mijn leeftijd?

Het zet je vooral tot nadenken. Het zet je tot nadenken. Het is ook geen

diagnoze instrument. Het test geeft wel een idee van hoe je je voelt de laatste weken. Of dat er

misschien iets kan aangedaan worden, of je misschien stappen moet zetten, of misschien is dat de huisarts

moet gaan, of dat je misschien goed bezig bent en zo voortoert. Dat is misschien nog beter. Het is

wel wat het is, maar het is wel interessant om jezelf te assessen. Ja, tot slot. We kunnen wel

conculideren dat het redelijk goed gaat met ons in het algemeen, maar dat er toch vrij

grote groep is waar het minder goed mee gaat. Het is misschien een hele podcast of zelfs een

hele podcaststreeg. Maar hoe moeten we daarmee omgaan? Wat kunnen we daar aan doen zodat wij

Finland aftroeven in het volgende onderzoek? Ja, je denkt dat er zo heel veel speelt. Je denkt ook

niet dat dat zomaar met een magisch recept valt op te lossen. Het is raar dat eenzaamheid in

Nederland minder groot is dan in België terwijl we buurlanden zijn, zelfde klimaat, andere

ruimtelijke orde. Het kan daar aanleggen, het kan liggen aan de inplantingen van de dorpen,

het kan liggen aan de aard van de mensen. Er speelt zoveel, maar ik denk dat we in de eerste plaats

moeten zorgen voor de goede bewustwoording en voor een eerste lijnsopvang. Dat mensen weten dat

ze bij de huisarts recht kunnen en dat de huisarts daar ook tijd en ruimte verkrijgt, waar nu al een

groot probleem is. De huisarts hebben al handen tekort en dat die eerste lijn ook op andere

vlakken wordt uitgebreid en dat er iets aan de wachtlijst gedaan wordt en dat mensen misschien

gewoon ook al eerder zijn voor elkaar en empathischer worden en misschien iets minder aan de scherm

kijken en niet meer naar elkaar. Goed, lieve van de velden en Karleen Weckers, dankjewel. Graag gedaan.

Dit was vandaag de dagelijkse podcast van de standaard. Bedankt voor het luisteren. Volg ons

op Spotify, Apple podcast of eender welk ander podcast platform. In onze gratis FDS podcast kan

je niet alleen ons werk beluisteren, maar ook de beste podcast tips terugvinden. Alle credits

van de podcast die je net hoorde, vind je op standaard.be, schijnenstreep podcast. Reageren kan

via podcastadstandaard.be.

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.