DS Vandaag: Drugs, diefstallen en daklozen: Brussel-Zuid krijgt eindelijk aandacht

Het is 28 augustus.

Dit is vandaag de dagelijkse podcast van de standaard.

Ik ben Alexander Lippenveld.

Drugs, diefstallen en daklozen.

De aandacht voor de criminaliteit in en rond het Brusselse Zuidstation neemt toe.

De NMBS en buurtcommitees trekken al een tijdje aan de alarmbell.

Zaterdag greep de politie stevig in en werd er een schoonmaakactie gehouden

nadat het Nationaal Crisiscentrum de zaak in handen nam.

Hoe is het zo ver kunnen komen en wat is er nodig om de stationsbuurt weer veilig te maken?

Ik sta hier recht voor het Brusselse Zuidstation.

Ik woon al jaren in de buurt, dus dat is hier bijna mijn achtertuin.

Maar wat hier altijd direct opvalt en nooit bent, is de vreselijke geur.

Het ruikt hier historisch altijd naar Pies.

Wij hoort er ergens bij nu, denk ik.

Dat pui.

Dat pui, pipi.

Dat pui, alcohol.

Vergeet niet dat mannen op Pies Brusselse Eretetjes zijn.

Het kan hier Brusselse Urvan aan Brusselse Zuid.

Een vrouw vraagt mij.

Je hebt het al gezien.

Of ik de ingang met de mattressen al heb gezien.

Effectief aan de ingang van de Fonds-Sneelaan staat er een groepje mannen.

Ze zijn zat, heel zat.

Ze staan ruzie te maken met elkaar.

Naast staan er hekken waaronder het ja best vuil is, bijna een stort.

Daarnaast mattressen en daarop liggen twee mannen uit te slapen.

Ze hebben honger.

Bedelaars komen geld te vragen.

Wat wel opvalt als ik de vraag stel aan mannen.

Voelen jullie zich veilig aan?

Dan krijg ik dit antwoord.

Ik heb nog niet echt een ontveiligheidsgevoel gehaald.

Maar bij vrouwen hoor ik een totaal ander verhaal.

Of wel met iemand, maar nooit alleen.

Ik zou dat niet durven alleen komen.

Het is heel gevaarlijk, ja.

Jongens vallen hier meisjes vast.

Ik denk dat het ook een kwestie van uren is waarom je komt.

Dat je wel een ontveiligheidsgevoel kunt hebben of zo.

Na een bepaalde uren, ook omdat er een sociale controle is,

dat je er wel heel onangenaam kan worden.

Er zijn zakkerrollers.

Je hebt ook ook die pakketen.

Vichtpartijen.

Je zorgt je te suiven.

Mensen die je achtervolgen.

Ze hebben me nog aangeraakt.

Hij is bij mij gekomen.

Hij heeft mijn nek aangeraakt.

Gewoon mij aangeraakt.

En de politie komt niet zo ver van ons.

En die zijn direct gekomen.

En die zijn dan weggegaan, die jongens.

Is de situatie erger geworden?

Volgens de meeste is het hier altijd wel zo geweest.

Ik denk dat ik moest agressie zien.

Op een andere plaats, dat ik banger zou zijn,

omdat het hier ergens verwacht.

Zeker.

Onze collega Lise Bondueltrok vorige week naar het Zuidstation.

Nog voor de politieactie van zaterdag,

waarbij tientallen mensen werden opgepakt.

En er met de hoge drukreiniger werd schoongemaakt.

Maar ze zag er wel de problemen met eigen ogen.

Problemen die nog lang niet structureel opgelost zijn.

Helena Beuklaara van onze binnenlandredactie

liest ze beschreven wat er allemaal gaan.

Het is rond Brusselzijd.

Je bent dieper in dat dossier gedoken.

Want er kwamen vorige week cijfers naar buiten.

Ja, afgelopen week kwamen er cijfers naar voren

over het aantal criminele feiten die zich in en rond het station voordoen.

En dat schommelt ongeveer tussen de 3500 per jaar.

Dat is bijna 10 feiten per dag.

Daarom moeten we wel opmerken dat die cijfers dalen sinds 2019.

Dus als een kleine kanttekening wel.

Er zijn eigenlijk verschillende problemen aan de hand

rond het Zuidstation.

Je hebt de problematieken van zeer dicht bevolkte wijken

die daar rond liggen.

Sinds Chilly is anderlegd z'n voortseverder.

Wat je ook hebt is in het station zijn er veel feiten.

Ten aanzien van reizigers.

Vaak ook toeristen die bestolen worden.

Slachtoffer worden van afpersingen.

Dat soort dingen.

En wat je dan ook hebt is heel veel geweld.

Onderling tussen de mensen die eigenlijk Zuidstation

en de omgeving van Zuidstation als een beetje hun thuis hebben gemaakt.

Of dat die mensen nu geen permanent verblijven hebben.

Of wie dat ook zijn.

Er is veel geweld.

Onderling ook.

En dat allemaal samen heeft een soort heel volatiele cocktail gemaakt.

Ligt daar nog eens een laag op met echt zware netheidsproblemen.

Ik moet het verschillende onder onze luisteraars niet vertellen.

Als je afstapt aan Brussel Zuid, slaat de geur van Urine,

Urina in het gezicht.

Dus geen aangename geur daar.

Dus allerlei dingen lopen daar inderdaad door elkaar.

En wat stelt zich het meeste van al?

Is op z'n minst een perceptie van afwezigheid van politie en veiligheidsdiensten.

En ik denk dat je eigenlijk kan zeggen dat dat een reële afwezigheid is

voor de mensen die er elke dag zijn.

Dat was afgelopen weekend dus wel anders.

Zo'n politieactie als dit weekend niet elke dag kan.

Het is niet dat de problematiek rond het Zuidstation zo nieuws.

Helemaal niet wat er aan de hand is in het Zuidstation.

Als je kijkt, begint naar de criminele feiten, de misdrijven,

waar het hoogst in 2019.

Maar het is ook iets voor Brusselaars.

Ik ook de pendelaars ook geen nieuw gegeven zal zijn.

Maar wat is er nu gebeurd?

Er was een maand geleden, was er een antwerpsgezin.

Die buiten gesloten is eigenlijk geweest uit het Zuidstation.

Waarom het Zuidstation sluit?

Volledig.

Om 1 uur snag.

Alle reizigers die dan gestrand zijn,

en daar waren gestrande reizigers,

moeten dan naar buiten.

En ze hebben dan de nacht doorgebracht.

Er gond het Zuidstation tot de eerste trein.

En ze hebben daar toen verschillende dingen gezien,

gefilmd, vechtpartijen, steekpartijen.

En dat heeft in de media heel veel losgemaakt.

Maar ik heb beboot te zitten kijken in onze eigen archief.

En je hebt eigenlijk zeer gelijkaardige verhalen nog van 2000.

Dus het is zeker niet nieuw.

En ik ben daar ook langs geweest.

Ik heb daar twee avonden doorgebracht in het station.

En als je praat met de mensen die echt vaste gebruikers zijn van het station,

dus de taxi chauffeurs, eigenaars van cafés en zo,

die zeggen ook allemaal, want dit is zeker niet nieuw.

Wat er wel als toegevoegde laag bij is gekomen,

is wat als ze noemen de Crackzombies.

Dus Crack als terug is heel hard en het opkomen in Brussel.

En dat is dus ook zo rond het Zuidstation.

Maar ik wil daar ook nog een extra kanttekening bij maken.

Op zich is wel dat er een Zuidstation aan het gebeuren is,

is een probleem dat zich stelt over heel het Brussel hoogstelig geweest.

Ik ga even opzomen.

In november 2020 was de hele Vaderlandse pers

neergedaald aan het Noordstation, want toen was het Noordstation

een grote punt na de moord op,

politieagent Thomas Montjois.

En dat was toen ook al een probleem dat al heel lang aan het uitslopen was.

En in de zomer van 2022 hebben we ook heel veel conversaties gehad

rond veiligheid en netheid en zwoord en zover.

En toen ging dat over Curigam, een wijk die naast Zuidstation ligt.

En dat was toen naar aanleiding van de mislukte uiteindelijke invoering

van het circulatieplan in die wijk.

Dan hebben we in januari verschillende alarm-signalen gehad

over de opkomst van Crack in het hele gewest.

En vooral in metro stations Eizer, Ribocourt, Naamsepoort.

Dat blijft ook maar doorspelen.

We hebben naar recent nog een grote reportage over gemaakt.

En dan in april 2023 kwam er ook dan nieuws

over die minderjarige banden, jongere banden eigenlijk,

die ook zich in de buurt van Zuidstation ophouden.

Dus het is niet iets dat in een vacuum ontstaan is.

Je ziet het wel overal terugkomen.

Ja, het is typische grootstijdelijke problematiek,

maar het is wel heel vaak dat het zich hiervoor doet.

Nog even over Brussel-Zuid.

Waarom is dat nu zo'n probleemzone?

Brussel-Zuid is een plaats waar heel veel dingen samenkomen.

De veiligheid in het station wordt beheerd door de federale overheid.

Al eenmaal dat iets buiten het station is,

is dat de bevoegdheid van de politiezone Brussel-Zuid.

Gaat dat nog eens twee kilometer verder,

een kilometer verder zit je al in Brusselstad.

Dus eigenlijk zit je daar met een mengeling van drie politiezonens.

Dan heb je ook drie verschillende gemeentes,

want Brussel-Zuid grenst op drie verschillende gemeentes.

Brusselstad, Anderlecht en Sint-Gillis.

Dan heb je ook nog eens het feit

dat het parquet van Brussel zwaar onderbemant is,

de federale politie zwaar onderbemant is,

en de lokale politie zwaar onderbemant is.

Dat het natuurlijk heel moeilijk is

om in zo'n context aan criminaliteitsbestrijding te gaan doen?

Ja, natuurlijk, ja.

En dan combineren je dan met een context die al heel prekker is

en heel gevoelig is van een begin.

Westerhaven aan de hand.

Crack is aan het opkomen, het gebruik van crack.

Alle sociale dienstverlening in Brussel zit overvol.

Het aantal daklozen neemt hand over hand toe,

is met, denk ik, 20% gestegen tussen 2021 en 2022.

We zitten nu aan een top van meer dan 7000 daklozen,

in de jaarlijkste telling.

Ja, dat is heel veel.

Dat is heel veel.

En dan heb je nog het feit dat alles rond het zesstation,

je gaat dan merken als je daar ooit rond loopt,

je ziet eigenlijk constant dichtgemetselde vitrines,

bijna semi verlaten kantoorgebouwen,

wat is daar aan de hand?

Je hebt daar eigenlijk 20 jaar lang een politiek gehad

van we willen hier een hoogbouwwijk van maken,

die ervoor gezorgd heeft,

alle dingen die op gelijkvloers waren,

zoals cafeetjes, restaurants,

maar dat dat eigenlijk allemaal een beetje is uitgestorven.

Het hele sociale weefsel van die wijk is weg,

waardoor er zavonds gewoon niemand op straat is.

En wat komt er dan in de plaats?

Ja, dan komt er volk op straat,

dat je liever niet wil...

Ja, een soort niemandland eigenlijk creëerde.

Ja, absoluut.

Het is een heel verloederte buurt, dat kunnen we wel zeggen.

Ja, zeker.

De NMBS is de aanhoudende probleem rond de station,

ook Beu natuurlijk,

en trok eerder deze week aan de alarmbel.

Sophie Duttoordwaarde, CEO,

die schreef een open brief aan de politiek,

roept op tot actie,

heeft dat al iets opgeleverd?

Zeker. Er zijn, sinds die open brief

en sinds dat de cijfers daar in de media zijn geweest,

is er al maandag een groot overleg geweest

met alle betrokken partijnen,

en er zijn er veel,

dus de ministers van de federale regering,

ministers van de Brusselse regering,

burgemeesters,

cheffen van de NMBS,

cheffen van lokaalpolisie, federale polisie, goed.

Op z'n Belgisch.

Op z'n Belgisch, ja.

Daar is toen uitgekomen dat onze premier,

Alexander de Kro,

de hele zaak naar zich toe gaat trekken.

Een opmerkelijke beslissing,

want op zich is dat niet zijn bevoegdheid.

Het is eigenlijk heel duidelijk

dat veiligheid,

een Brusselse bevoegdheid is,

en onder de portefuie van

de Brusselse minister-president

vervoerd valt,

maar het valt zeer hard op

dat minister-president vervoerd

en zijn partijgenoten van de PS,

waarvan een aantal burgemeesters zijn

in de omleggende gemeentes,

al die aantal alle drie omleggende gemeentes

in de PS-burgemeesters,

dat zij telkens opnieuw

de fingerwijzen richting

de federale regering.

En ik heb daar eigenlijk met Jean Spinet

overgesproken,

die de burgemeesters van St. Gilles,

en hij zegt daarover van, ja,

als een internationaal station,

het is ook niet zo

dat Zaventem zelf moet instaan

voor de kosten

van de beveiliging van de luchthaven daar.

Dus waarom moeten wij

zoveel kosten dragen

voor iets wat dat eigenlijk

heel weinig oplevert,

en hij wijst dan

naar het feiten al die kantoorgebouwen

waar we het daar net over hadden,

die die wijken zo beetje levenloos hebben gemaakt,

dat die allemaal in bezit zijn

van NMBS en Infrabel,

en dat die dus geen belastingen betalen

aan de gemeente St. Gilles,

en dat er dus eigenlijk weinig inkomsten

komen vanuit dat station,

maar dat dat dus wel een grote meerkost is

voor veiligheid,

welzijn, drugspreventie,

enzovoort enzo verder.

Dat is aan de lezer om te beslissen

of dat een valabel argument is.

Maar je kan toch als burgemeester

op je grondgebied

niet zomaar achteroverleunen

of je handen ervan af houden

en zeggen,

het is aan en ander.

Dit is toch je eigen grondgebied ook?

Ik denk

dat we in het geval van de burgemeester

wel kunnen zeggen

dat het een probleem is

die de burgemeester

op boven het hoofd groeit.

De budgetten van de Brusselse gemeentes

zijn ook niet supergroot,

maar de verantwoordelijkheid

zou moeten

bij de minister-president vervoortliggen.

Ik denk dat daar geen twijfel wordt.

En waarom doet hij niets?

Ik weet niet waarom dat hij niets doet,

maar het is geen geheim

dat de minister vervoort

in het verleden zich ook al zeer weigerachtig

heeft opgesteld

om op de trein naar schaten

voor veiligheidsquesties in Brussel.

Ik kan niet in zijn hoofd kijken

wat de strategie daarachter is.

Wat dat je wel vaak hoort

in hun redeneringen terugkomen

is dat de vinger dan wordt gewezen

naar Antwerpen.

En hij zegt van ja, in Antwerpen

gaat het ook allemaal niet goed

en zij krijgen hulp

en waarom krijgen wij niet dezelfde hulp.

Nu, ik denk niet dat die redenering

compleet opgaat,

want de station Antwerpen Centraal

denk niet dat het zo

broert bijligt als Brusselse uit.

Dus ik weet niet of dat

een valabel argument is.

Wat ze wel gaan doen

is een stadsvernieuwingsproject.

Daarvoor investeren ze 22 miljoen euro

voor de heraanleg van 60 hectare

rond het Zuidstation.

En dat moet

in de komende zeven jaar afgeraken.

Dus tegen 2030

maar de projectoproepen

zijn nog niet gelanceerd.

En het is nu 23.

Dus zo heel veel tijd hebben ze niet meer.

Bovendien

dat zijn projecten die eigenlijk al

zeer lang beloofd worden

waar dat die wijk echt al naar aan het

zuchten, aan het zuchten was.

En het is dus wel

een beetje series dat het zo laat komt.

Er was dus een

grootschalige politieactie op zaterdag

maar minister van Binnenlandse Zaken

Annalys Verlinden

zei ook al dat die hoge

aanwezigheid van de politieer zou doen.

Zeker honderd agenten geweest zijn.

Dat dat zeker niet elke dag mogelijk is.

Zijn er al iets

structureelere oplossingen

die op korte termijn op tafel

kunnen komen?

Ja, spinnet opnieuw,

burgemeester van Sedgillis

wil heel graag

dat er een groot

nieuw wijkcommissariaat

komt, hoofdcommissariaat

komt voor de zone Brussel Zuid.

En zijn korpschef, Jurgende Lansheer

wil dat ook heel graag.

En ze zouden dat graag naast

het Zuidstation

in Plantum.

Ook omdat dan, dat ligt dat niet

bij alle gemeentes, voor wie

er vantorlijk zijn.

En hij zegt ook van eigenlijk

daar aan plus zou er moeten

in het station

een politiecommissariaat komen

maar dan van de federale

politie van de spoorwegpolitie.

En dat moet je na bij het creëren

van politieagenten die er gewoon

momenteel niet is.

En dan van de andere kant

krijg je natuurlijk ook heel veel

oproepen van ja, een soort

Zero Tolerance beleid,

een goolingsverbod.

Al dat soort dingen. Nu de grote vraag

is, je kan dan wel een alcoholverbod

hebben, maar als je niemand hebt om

dat af te dwingen, daar eindigt het dan ook

uit. Ik denk niet aan mensen

kunnen betwijfelen dat veiligheid

zeer belangrijk is in dit verhaal.

Maar op het einde van

de rit ga je nog altijd blijven

zitten met een hele groep mensen

die op straat

leven, die overleven

die hun weg kwijt zijn

op een of andere manier

en je gaat die mensen moeten

orienteren

naar een andere toekomst

en daarvoor

is er één

een veel te groot kort

en sociaal werkers

straatwerkwerkers, helpverleners

voort en zo verder

is er twee, een super groot

kort ook aan opvangplatsen

in crisisen opvang

en drie

en dat wordt altijd aangehaald

als de betere

oplossing in

Brussel en in België als geheel

zijn er heel weinig, wat ze noemen

housing first projecten

het idee daarachter is

is dat je iemand die op straat leeft

dat je die eigenlijk voordat je die

door allerlei trajecten laat

gaan, dat je die eigenlijk eerst in een

uisteekt en niet

als het resultaat niet met gestapend zijn

want het probleem is dat je die mensen

tijdens dat hele proces

als ze moeten doorlopen

terwijl als ze in een huis zitten

dan zitten ze al in veiligheid

daar zitten we momenteel totaal

nog niet, ik heb nog niet

gezien dat daar echt een politieke

wil is om daar serieus in te gaan

investeren in dat soort projecten

ook al zijn de stemmen

uit de sector, de mensen met de

ervaring, hamer die al heel

lang daarop, dat is helemaal

niet een nieuwe

ontzijking en andere Europese landen

hebben het ons al voor gedaan

en hebben dat met heel veel succes gedaan

dus dat

bewijs is er ook

ik denk dat onze politisch een beetje

een actie moeten schieten

iedereen is het wel over één ding

eens, die had er wel iets aan gedaan

moeten worden

deze schande zegt deze vrouw

Brussel Zuidstation

van Brussel, de hoofdstad

van Europa

eerlijk zegt ze, deze schande

een grote schande

het probleem is dat er

verschillende betrokken partijen zijn

de NMS, de MVB

de politie, die mensen moeten

dat afgezet worden, denk ik

tot slot, Helen, hoe zie je

het, evolueren deze situatie

wat ik denk

is dat er nu, op korte termijn

de krooi heeft de situatie

na zich toe getrokken

hij gaat daar zeker in investeren

maar

de essentie van de zaak is, die mensen

die daar waren, die gaan dan gewoon

wat gaan die doen, die gaan gewoon

ergens anders naartoe gaan

en als we niet gaan werken

aan de basisproblematiek

gaat dat probleem

zich telkens opnieuw verhuizen

naar andere plaatsen in Brussel

en daarom

is het ook zo belangrijk dat we ontdagen

dat er een nieuw probleem is

het uitstapsel is geen unicum

niet eens in België

niet in Brussel, maar zelfs niet in Europa

dus

laten we hopen dat onze politici

iets meer vooruitzicht hebben

en iets meer luisteren naar de mensen

in het veld die al die kennis hebben

goed, Helen de Beukelaren, dankjewel

dankjewel

dit was vandaag

de dagelijkse podcast van de standaard

bedankt voor het luisteren

op Spotify, Apple Podcast

of eender welk ander podcast platform

of download de vernieuwe de app

DS Podcast, waar je ons werk

en de beste luistertips van onze redactie

terugvindt. Alle credits van de podcast

die je net hoorde, vind je op standaard.be

schuinustreep podcast

reageren kan via podcast

atstandaard.be

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.