DS Vandaag: De uitspraak die wringt: is dit nu 'justice voor Sanda’?

Het is 30 mei.

Dit is vandaag de dagelijkse podcast van de standaard.

Ik ben Alexander Lippenveld.

Voor we aan de podcast beginnen nog even dit.

De standaard heeft namelijk een gloednieuwe news app.

Wil je nog meer verhalen achter de feiten,

betrouwbare informatie maar ook inspiratie voor het leven,

dan kan je in die nieuwe app terecht.

Nu nog sneller, schooner en scherper, maar nog altijd even betrouwbaar.

Download nu DS News in jouw app store.

De uitspraak in het proces tegen de reuzegomers die verantwoordelijk waren

voor de dood van student Sanda Dia zindert nog na.

Op sociale media valt meer dan één keer de term klassejustitie

en zaterdag nog kwam een hondertal mensen samen

op de groenplaats in Antwerpen

om te protesteren tegen wat zij een erg mild vondis noemen.

Was dit bijna vijf jaar na zijn overlijde dan Justice for Sanda?

Ik weet niet wat de erg vaardige straf geweest zou zijn,

maar ik vind de straf wel inderdaad te licht.

Zo'n werkstraf dat is minder dan een jaar

en het is er direct op en dan kunnen ze direct verder gaan met je leven.

Als er hogere straffen staan op zwart rijden met een tram of met de bus

dan dat er staan op schuldig verzuim, dan speel er ander dingen mee

dan gewoon een gerichtigheid.

Dus op deze moment vrees ik dat het democratische beeld

dat de welvaart staat en België voor mij hoort uit te dragen

heel erg geschonden is.

Dat was een van de betogers zaterdag in Antwerpen voor de microfoon van de VRT.

Gelenen Beuklaar, van onze binnenlandredactie.

Je volgde het proces, de algemene teneur, na afloop is

dat de straffen te mild zijn, vertel eens.

Dus in een arrest, een lijvegaarrest van 118 Pajenas

hebben de drie rechtels van het Hof van Beroep van Antwerpen

alle 18 reuzigomers veroordeeld

voor onopzettelijke doodslag en mensonterende behandeling.

En zij krijgen elk een werkstraf tussen 225 uur

en 300 uur voor reuzigomers

die bijvoorbeeld een belangrijke rol hadden tijdens de doop.

Daarnaast zijn ze ook veroordeeld tot het betalen van een boete

en het betalen van schadevergoeding en de nabestaanden van Sandadia.

De werkstraf is een effectieve straf.

Dat wil zeggen dat dat een straf is die zij effectief gaan moeten uitvoeren.

Dat is anders dan uitstel van straf of opschorting

dat door een aantal reuzigomers werd gevraagd

of een autonome probase staf

waarvan mensen zich aan bepaalde voorwaarden moeten houden

gedurende bepaalde periode.

Maar inderdaad, niemand moet naar de gevangenis.

Ik denk dat het ook wel belangrijk is om te onthouden

dat de familie van Sandadia altijd gezegd heeft

dat zij niet per se worden dat er mensen naar de gevangenis moesten

maar in het fond is valt alles eens niet te lezen

dat de rechtbank daar met die vraag rekening heeft gehouden

voor het bepalen van de strafmet.

Wat we wel zien is dat de rechter rekening houdt

met een aantal factoren om de hoogte van de straf te bepalen.

De hogere straffen zijn weggelegd voor mensen

die een grotere rol speelden binnen de doop.

Dus de schachtentemmen, de prezes van reuzigom

en lagerstraffen zijn weggelegd voor mensen

die bijvoorbeeld laat bij de doop toe kwamen

die zeggen dat ze er niet teveel mee te maken hebben gehad.

En dan, ja, die straffen zijn fel geminderd

op basis van een aantal dingen

namelijk hoe gemediatiseerd dat het proces is geweest

hoe vaak bijvoorbeeld dat de identiteit van die reuzigom

als gelegd is geweest en dat soort dingen

ook omdat ze alle veroordeelde relatief jong waren

op het moment van de feiten

en dat ze allemaal een blanco strafregister hadden

op het moment van de feiten

daar hebben ze allemaal rekening mee gehouden

om de strafmet te bepalen.

Komt dit nu dan op hun strafblad of niet?

Ja, daar is even heel veel verwarring over geweest.

Bij het buitenkomen zei de persrechter onmiddellijk

nee, dat komt niet op hun strafblad.

En dan iets later kwam Sven-Marie Buiten

de asokaat van de familie van Sanda

en die zei je wel, dat komt wel op het strafblad

dat is omdat er wat verwarring is

rond een werkstraf die uitgesproken wordt

in combinatie met een boete.

Goed, dat is allemaal heel juridisch

maar komt erop neer, de wetgeving is geranderd.

Het komt op een strafblad, ja,

maar ze kunnen wel een blanco attest

van goed gedrag en zeden voorleggen en werkgevers

of om een visum te krijgen.

Dat is niet onbelangrijk.

Maar het is wel zo dat als ze als reuzigommers later

met minderjarige willen werken

of als zij tegengehouden worden door politie of zo

dat zij nog steeds gaan kunnen zien van

ah ja, die mensen zijn voor deze feite verwoordeerd.

Waarom is dat zo?

Werkstraffen worden ingezet als een manier

om mensen de mogelijkheid te geven

om opnieuw deel te worden van de samenleving

zonder al te veel moeilijkheden.

Waarom was dat belangrijk voor de familie

en voor de advocaat van de familie

is het idee dat er toch iets is

waardoor ze gaan moeten uitleggen

in de toekomst van

ik heb dit gedaan

en ik moet daar verantwoording voor afleggen.

Wat misschien ook niet onbelangrijk is

om daarin mee te nemen

is dat de reuzigommers

voor hun aantal aan hun heils

en gaan zoeken in buitenland

omdat hun identiteit vrij bekend is

in België

en met een goed attest van goed gedrag en zeden

kan je dus nog een visum krijgen

kan je dus voor buitenlandse bedrijven gaan werken

zonder problemen

en het idee was toch wel van

als ze dan toch naar buitenland zouden gaan

dan gaan ze het wel moeten uitleggen

als ze het wel op het strafblad zou komen

dus daar verring het voor heel veel mensen.

Misschien een stomme vraag

maar zo'n werkstraf

wat houdt dat juist in?

Dus een werkstraf is

dat je eigenlijk binnen 12 maanden

moet je beginnen aan die werkstraf

op basis van een aantal factoren

zal bepaald worden van

wat past bij jou

oké

dus dat kan zijn

dat je voor de groendienst gaat werken

voor natuurpunt

in een rusthuis

heel veel mensen

bijvoorbeeld die eindigen bij de kringloopwinkels

je moet trekening houden met een aantal dingen

dat wil zeggen dat ze niet naar buitenland

kunnen vertrekken in die periode

want ze moeten hun werkstraf hieruit voeren

en

waarschijnlijk gaat dat ook betekenen

dat mensen dat buiten een werkheuren gaan moeten doen

wat dat wil zeggen

dat dat toch een serieuze periode zal kosten

om die uren af te werken

maar opnieuw ja

het is bedoeld als een ressocialiserende straf

door dat werk te doen voor de samenleving

moeten mensen meer leren over zichzelf

en over die samenleving

en dat zou dus mensen in inkeer

en inzicht moeten brengen

nu goed

er is heel veel kritiek op dit vondens

dat kan je wel zeggen ja

veel mensen vinden dat ze er veel te gemakkelijk mee weg komen

ja op twitter wordt er heel druk

gediscussieerd

er zijn ook twee betogingen al geweest

alleen stille marsten eigenlijk

er worden ook alternatieve acties opgezet

Delilah Hermans bijvoorbeeld

heeft een actie opgezet

brieven aan Sanda

waar dan mensen kunnen delen van was in hun

ervaringen

en het zou mij niet verbazen moest er op termijn

van familie uit iets van een vzw

of weet ik veel wat komen

om al die frustratie te canaliseren

aan de andere kant wordt er heel veel

vondissen naar boven gehaald

waar dan mensen voor zichtbaar lichtere feiten

zwaardere straffen krijgen

het is heel moeilijk

het is een heel uitzonderlijke zaak

die zich

heel moeilijk laat vergelijken met andere zaken

te koren is het moeilijk om onderling

te vergelijken tussen zaken

en anderzijds

is die volkshoeder ook begrijpelijk

we leven in een tijd waarin

straffeloosheid een belangrijk onderwerp is

en waar dat veel mensen het gevoel hebben

voor bepaalde feiten dat de straffen

nooit hoog genoeg kunnen zijn

ik ga mijn mening niet smijten in de debat

dat is ook niet mijn tak als journalist

maar als er een vond is

waar je het beste mee kan virginijken

dan is het de zaak in Wallonië

daar is er ook een jonge man gestorven

tijdens een doop

en daar zijn er ook werkstraffen

uitgesproken

maar goed ja

het blijft heel moeilijk

ik kan alleen maar mensen aanraden

om de familie

en wat als zij nog gaan

in toog te houden

en hopelijk zal dat

tot iets interessant slijden

nog even terug naar dat vond

er zijn twee belangrijke qualificaties

waar het eigenlijk om draaide

waar niemand schuldig op is begonnen

het gaat om het toedienen van schadelijke stoffen

met de dood tot gevolg en schuldig verzuim

waarom is daar niemand voor veroordeeld?

ja dat ligt zeker gevolg

want toedienen van schadelijke stoffen

daar zit een hogere strafmaat op

voor onopzettelijke dooding

dat gaat om die visolie

dat komt maar tot twee jaar

toedienen van schadelijke stoffen kan

oplopen tot 15 jaar

gevangenis trouwens

opgesloten in een gevangenis

waarom heeft de rechter

niet veroordeeld daarvoor

omdat

het gaat allemaal om die visolie

Sanadia is gestoffen

aan een acute hersenooiedeem

dat is een gevolg van een overdosis

in het bloed

in het lichaam

dat is een vrij uitzonderlijke

doodzoerzaak

er zijn niet veel mensen die daar aan sterven

en daar zit het ding

dat vreemd

die viszaas is gebruikt

en niet hoort gebruikt te worden

in heel hoge hoeveelheden

maar de rechter zegt

het was onmogelijk

voor de reuzigommers

om te weten

dat dat zo schadelijk zou zijn

dat dat zou leiden tot de dood van iemand

er was geen duidelijk etiket van

let op

mocht daar niet te veel van gebruiken

en zo hoort dat zo verder

dus zij gaan er eigenlijk van uit

ze hebben het inderdaad

gebruikt zoals ze het hadden moeten gebruiken

maar ze hadden niet de intentie

en dat is belangrijk

om iemand te schade

want ze konden zelfs niet weten

dat dat zo schadelijk had kunnen zijn

dat is de redenering van de rechter

dan oorschuldig verzuin

dat is één die heel gevoelig ligt

bij de familie

want zij hebben altijd de vraag

is dat wij willen weten

wanneer is het misbeginnen lopen

waarom is er niet ingegrepen

enzovoort enzovaarder

en zij zeggen en dat is ook waar

dat zij eigenlijk niet die duidelijkheid hebben gekregen

tijdens de zittingen

schuldig verzuin

slaat op dat mensen niet zouden ingrijpen

op het moment dat ze beseffen

dat er moet ingegrepen worden

volgens de rechter is dat niet zo

volgens de rechter hebben de reuzigommers

ze legt dan een tijdslijn uit

hebben de reuzigommers

ingegrepen op het moment

dat ze echt besefte

dat er iets mis was

nu zijn ze wel schuldig

en onopzettelijke slijgen en verwondingen

met de dood tot gevolg

en met de sronterende behandeling

dus

de redenering is dan

welke voort

hoe klein dat ze ook is

dus dat onheilig gebruik

van de vissers gaat dat dan over

ook al had je niet kunnen weten

dat dat een voort was

die leidt tot de dood van iemand

zorgt ervoor dat je schuldig bent

daar aan

dat kan dan heel makkelijk vergelijken

met een auto ongeval

waar dat er iemand steft

als jij een voort maakt

ook al is een kleine voort

en daardoor steft iemand

dan kan je ook daarvoor gestraft worden

ook al was dat niet je bedoeling

of whatever uitleg je daarop voor uit

en dan

mensvolterende behandeling

het urineren op de schachten

in

de afsuip

in leuven

de schachten dwingen om in kort water

te zwemmen

opnieuw op hen urineren

om hen die schachtenpapjes

met vormalen, whatever

dat er ook allemaal visigheid in zat

dat is volgens de rechter

heel duidelijk

mensvolterende behandeling

en dat is ook heel belangrijk

en zijn medeschachten

toegestemd hadden

om daar aan mee te doen

want dat is vaak aangebracht

tijdens de rechtszaak

maar ja, hij was toch ook

om daar aan mee te doen

in één van de conclusies

stond er zelfs dat Sanda

een automutilatie had gedaan

dat is zichzelf eigenlijk verwonnen

en dat de reuze gomen daarom niet verantwoordelijk

waar de rechter zegt

nee nee, dat is bullshit

dat wil dan nog niet zeggen dat

dat gedrag oké is

dus daarin is het heel duidelijk

maar er waren dus wel

een aantal

verzachtende omstandigheden

volgens de rechter

hadden de reuze gomen

in de rechtszaal oprecht

berouw getoond voor hun daden

en hadden schuld inzicht

getoond

dat is één ding, ander factoren zijn

de jonge leeftijd

de register

de rechter heeft ook herhaaldelijk

geschreven in hun vondis

over de media

waarom, dat is ook

verschillende keren aangebracht

door de advocaat dat de rechter

geen eerlijk oordeel meer komt treffen

omdat er zoveel negatieve media

aandacht is geweest

de rechter is echt heel duidelijk

dat is bullshit

wij kunnen oordelen

wij zijn rechters

en daarnaast het andere zetten

maar als het gaat

door de bepalen van de strafmaat

brengen ze dat er wel terug in

er is heel veel media aandacht geweest

ook veel op sociale media

waar de identiteiten zijn gelegd

we horen daar rekening mee

dat heeft een goede impact gehad

op die levens

straks gaan we nog even

door op de verontwaardiging

die heerst over deze straffen

maar nu gaan we eerst even uit voor reclame

podcast de zuivelenwaarheid

hoe wordt kaas gemaakt

en waarom zit die zuivelconsumptie

zo in die gebakken in onze cultuur

ik ben Hetty Helmsmortel

en ik maakte een podcast

over de veelzijdigheid van Melk

beluister de podcast nu op Spotify

alleen terug naar het proces Sanadia dan

er wordt nu volop

met de term klassejustitie

gegooid dat

we zien op sociale media passeren

en ook in die protesten

wat is dat en wat is daarvan aan

het idee van klassejustitie

is dat mensen die

minder geld hebben, minder privilege

hebben, dat die minder toegang

hebben

tot eerlijke berechting

het idee leeft natuurlijk

dat die reuzigomers

van goede huizen allemaal waren

en dat die allemaal

ik weet niet wat geld er tegenaan gestemeten hebben

om een licht straf te krijgen

dat is ook op een manier

begrijpelijk dat mensen dat denken

want je ziet al die

topadvocaten

langskomen, interzaken

ze voort zoverder

en de vraag wordt dan gesteld van

wat als Sanadia

geen migratie achtergrond had gehad

en

als je de situatie zou omdraaien

en je hebt

18 jongens

in de naam Ahmet en Bilal

en Mohammed

en aan de andere kant Kevin

was het anders geweest

ja, ik kan mij niet op antwoorden

tegelijkertijd is het

ook een extreem gemediatiseerd

proces geweest

elke stap van dat proces is

in live blogs en in artikels

en alles gevat

dus als mensen het gevoel hebben

dat er iets niet klopt

ik kan alleen dan herraden

om artikels en live blogs te gaan herlezen

mensen zeggen

dat die heftige reactie getuigd

van hun wantrouwen in de recht staat

maar mijn aanvoel is eigenlijk

omgekeerd

want als mensen niet zouden geloven

in justitie

en dat justitie het ultieme antwoord

het ultieme justice voor Sanad

moet gegeven

dan zouden ze nu niet zo verontweldigd zijn

het zijn juist mensen

vaak die justitie iets beter kennen

en alle grijszones zien

en er vaak geen werken

die zoiets hebben van

misschien moeten we allemaal wat rustig blijven

dus voor mij

dat ik de juist van een heel

heel sterk geloof

in onze instellingen

en dat onze instellingen eigenlijk

het ultieme antwoord moeten geven

maar omdat deze zaak

zo complex is

en met zoveel gevoel is

gepaard gaat

en een rechtmatige gevoel is

denk ik niet

en we hebben dat in een eerder podcast

ook overgesproken

denk ik niet dat er ooit

een echte justice voor Sanad

te halen was

in een rechtland

want zoals

Sven Marie zei

de advocaat van de familie

de straf zou nooit goed zijn

het zal nooit goed zijn

want daar tegenover

staat het verlies

van een jong leven

dat

een prachtig leven was

en dat mensen met zoveel liefde

en met zoveel vriendschap

heeft geïnspireerd

dit is mijn eerste grote

rechtzaak die ik gevoegd heb

en ik ben daarin gestapt

ook met het idee van

justitie kan alles beantwoorden

en ik moet ook tot de conclusie komen

van zijn die antwoordenden

en daarmee worstelen

een advocaat van

een keuze komen

maar iemand die

heel empathisch gepleid heeft

naar de familie van Sanadia

toen was Jorgen Valar

en die is zelf ooit

iemand verloren

in moeilijke omstandigheden

daar zijn geen details over

en we gaan daarop geen vragen over stellen

en hij zegt eigenlijk

het ervaring, het is nooit justitie

die kan zeggen wat de prijs van een leven is

en het is nooit justitie

die een groud zo groot

als het verlies van een kind kan afsluiten

dus

die kan die reactie van mensen zien

als een ongelofelijk

afbrokkeling van ons rechtstaat

maar ik denk dat dat juist getuigd

van mensen die heel hard geloven

dat ons rechtstaat ons kan geven

wat dat eigenlijk misschien niet kan geven

laat ons vooral hopen dat

de geschiedenis zich niet herhaalt

er is nu een doopcharte

er is heel veel nagedacht

over wat

dat dopen is

ik denk ook dat onze maatschappij

echt wel een ander zicht daarop heeft gekregen

dankzij deze zaak

dankzij is een beetje raar om te zijn in hem

maar je schrijft wel wat ik daarmee bedoel

maar wat ik denk

wat de zaak

Sanadia

wel bewerkstellig heeft

is dat die

veel interessantere debat

over

racisme en over privilege

en afkomst

mogelijk heeft gemaakt

in hoger onderwijs

en niet

enkel van ah ja je hebt de sociale

klimmen en de FISA-papas

nee het is allemaal veel complexer

dan dat

en dat debat

denk ik dat nog vele jaren

je blijft duuren

maar dat wel iets is

dat heel nodig was

ja absoluut

goed geleden ben ik klaar

dankjewel

dit was vandaag

de dagelijks podcast van de standaard

bedankt voor het luisteren

volg ons op Spotify, Apple podcast

of eender welk ander podcast platform

en onze gratis FDS podcast

kan je niet alleen ons werk beluisteren

de beste podcast tips terugvinden

alle credits van de podcast die je net woorde

vind je op standaard.be

schijnenstreep podcast

reageren kan via podcastatstandaard.be

morgen zijn we opnieuw

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.