DS Vandaag: Bonus: Radar. (Oorlogs)film 'Wil' vertelt meer over het heden dan het verleden

Radar is terug en ik ben daar heel blij om, want we komen op een goed moment.

We zijn net op tijd voor de film Will.

Sinds deze week in de cinema ongelofelijk film ik ben gaan kijken.

Ik ben er nog altijd niet helemaal goed van.

Het is een verfilming van het gelijknamige boek van Jeroen Olieslagers.

Het is een oorlogsverhaal, maar eigenlijk ook een liefdesverhaal.

Het gaat over twee jonge gasten, Will en Lode, gespeeld door Stef Aerts en Matteo Simoni,

in Antwerpen in 1942.

En Will wordt verweten een soort van twee zak te zijn.

Hij schippert eigenlijk tussen verzets en collaboratie.

Dat is ook de spiegel die de film je voorhoudt.

Ja, wat zou ik zelf doen in zo'n situatie?

Streiden, collaboreren of misschien wel gewoon dit.

Misschien lang geleden dat je dit nog hebt gehoord,

maar het is het lied dat de rode draad vormt van de film.

En het is jouw leuk idee, want regisseur Tim Milans en cinematograaf Robrecht Heijvaart

zitten hier voor mij en ze komen een insight geven over hoe de film gemaakt is

en waarom het verhaal meer vertelt over nu dan over 1942 alleen.

Welkom. Welkom bij Radar.

Radar.

Je weet, ik zie goed je podcast.

Welkom bij de Naandwerpse polis.

In groenten, gelden vangt de slagenoep tussen Ongsmengse en de Dutch.

Regisseur Tim Milans en cinematograaf Robrecht Heijvaart, welkom.

Dankjewel.

Heelt tof dat jullie hier zijn.

Jullie zijn samen met nog een pak getalenteerde naam een ongelooflijke film gemaakt.

De film Will.

Ik moet zeggen, ik heb er even van moeten bekomen.

Ik zeg, twee, een, twee, twee, twee, twee, twee, twee, twee, twee, twee, twee, twee,

twee beren, Hunter Mike.

De aftiteling begonnen.

Alleen, mannen, jullie kunnen mij niet zo achterlaten toch?

Je stopt erbaan.

Kijk, daarnaar.

Dat is dus het gevoel dat ik heel gewoon in de bol kan stijgen.

Hoe voelt het nu de film er eindelijk is?

Ja, het is fijn dat er zo gereageerd wordt op de film.

En inderdaad, wat jij zegt, is eigenlijk een film die pas

begint wanneer het hem gedaan is.

En bevoel je dat aan de reacties, dus dat is heel fijn.

Ja.

Het feit dat de film uitkomt, voelt ook wel als bevrijdend.

Ja?

Voor mij, althans, dus ik neem aan dat voor Tim nog veel meer is.

Omdat je daar een jaar of meer naartoe werkt

en die film zo goed mogelijk probeert te maken.

En dan ga je paard met best wel wat twijfels

of best wel wat experimenten en zoeken

en blijven puzzelen totdat het de best mogelijke versie van de film is.

En wanneer de film dan uitkomt, dan...

Dan ligt hij daar en moet de rest er maar iets mee doen.

Wat ik wel frappant vind, Tim,

ik las en hoorde al een paar keer in interviews dat je last hebt van vaalangst.

Terwijl jij was regisseur van Cordon, professor T, de responder.

Volledig derde seizoen van Piki Blinders.

Je deput film Patrick ook.

En je hebt net weer een fantastische productie gemaakt.

Je zou dan niet per se denken dat jij iemand bent die daar last van heeft.

Toch wel, ja.

Ik denk altijd van... Ik zat in de film te kijken

en ik dacht, dit ken ik niet meer te halen.

Dat zit niet meer in mij. Ik heb heel veel geluk gehad.

En zeker wanneer de film goed directie is,

dan dacht ik, dit is dan de laatste keer dat ik dat ga meemaken.

Maar ik denk dat het herkenbaar is voor veel mensen, hoor.

Ik heb er ook last van.

Ik zit hier eigenlijk met twee imposter aan tafel.

Hebben jullie al vaker samengewerkt of kennen jullie elkaar?

Het is de eerste keer dat wij samenwerken.

Maar ik heb altijd wel met open mond een vol verbazing

dat ze een werk gekeken.

In scherijks.

Dat is een pan van elkaar.

Ja, zeker.

En het was heel fijn om dit mee robberig te kunnen doen.

Om dat robberig natuurlijk wel...

Het is verbazingwekkend dat hij meeligt.

En ook waar we met mainstream jarikken aan doen.

En ik denk dat deze film een interessante kruisbestaving is.

Misschien wat meer aardhouse elementen,

gecombineerd met een soort mainstream vertelling.

Ja. En heb jij hem dan aangesproken van ik wil graag

met jou samenwerken of hoe je dat gelopen?

Hij heeft het gelezen en hij heeft je aangezegd.

Ja, ja, ja.

En vooral wat moeilijkste die ze bij Rob ligt, hij gaat tijd.

Nou ja, ik had ook niet al in tijd, maar ook heel veel goesting.

Hoe dat precies is verlopen, dat herinner ik mij niet helemaal.

Maar Tim heeft mij gecontacteerd.

En dan de eerste stap die meestal voort, is het lezen van het scenario.

En dan zijn we iets gaan eten.

En dan herinner ik mij nog wel goed.

Ik denk dat de dag of twee dagen later...

Dat stond ik op de set van de Zillion.

En Tim wandelde doodleuk de set binnen en zei, we gaan dat doen.

En dan... De rest is gebeurd.

De rest is geschiedenis.

Ja, want je zegt, Robrecht had tijd.

Ja, je hebt ook heel veel dingen op je CV's aan.

Je bent quasi de vaste cinematograaf

bij de films van Adil El Arbi en Bilal Fala.

De lijst is niet meer zij, Dardanne, Blijk, Patzer,

Bad Boys for Life, Oksilien.

Adil El Arbi, zij zelfs, geen Robrecht heenvaart, geen film.

Ah, dat is heel charmant van hem eigenlijk.

Maar of ik het zover zou draaien, dat weet ik niet eigenlijk.

En wat doet een cinematograaf eigenlijk?

Wat houdt hij eens in?

Goed vraag. Ik zeg meestal dat dat is het verbeelden

of in beeld brengen van de film.

Dat gaat in grote lijnen over camera en licht.

Hoe worden zijnes vastgelegd op een filmmedium

en als idee om het verhaal op de best mogelijke manier te vertellen?

Dus camera en licht meestal in samengespraak met de regisseur uit de raart.

En cinematografie is voor mij de plaats waar de techniek

en de artiestieke visie van de regisseur samenkomt.

Het is daar dat mij zwaart aantrekt aan de endjob.

De film is een verfilming van het boek Will van Jeroen Olieslagers.

Tim, blijf waar heeft Jeroen u in SMS gestuurd van dit is uw volgende film?

Ja, dat klopt.

En had je dat boek gelezen?

Had je zoiets van, oké, daar gaan we mee aan de slag of?

Het heeft eventjes geduurd om dit er nog andere projecten om te waren.

Ik heb het boek gelezen en ik vond het boek niet alleen historisch relevant,

maar ik vond het boek ook heel relevant naar gesprekken

die ik misschien later met mijn kinderen, mijn kleinkinderen, voeren.

Het nodigt uit tot dialogue tussen generaties.

En zeker de tijd waarin we nu in zitten met AI, natuurontvrichting

en al de grote problemen die ons tarten nu,

een grote beslissing dat we moeten nemen,

speelde ik wel heel hard in mijn hoofd van...

Wat is dat gesprek met mijn kinderen en wat is dat gesprek met mijn kleinkinderen?

En dat was voor mij wat er eeuwtijd communicerde doorheen het boek.

Het was voor mij vreemd genoeg geen historisch drama.

En wat zou je willen vertellen later aan je kinderen, je kleinkinderen?

Ik ga die vertellen dat ik hier met de standaard podcast erover heb gehad

en dat ik ze toch uit heb reteneerd dat ik er niet voor mezelf heb gehad.

En jij overigd?

Is dat ook een vraag die jij waarschijnlijk ook wel

tijdens het proces van de film je zelf hebt gesteld?

Maar zeker, zeker.

Dus enigzijds de vraag wat wil je er doorgeven aan de kijkers

of aan uw nageslag eigenlijk?

En ook hoe verhoudt dat verhaal, dat fictief verhaal

in de Tweede Wereldoorlog zich tot het heden eigenlijk

waar ook wel zijn implicaties heeft gehad

voor hoe dat in de film tot stand is gekomen eigenlijk.

En dat zijn ook meerdere gesprekken die we hebben gehad eigenlijk

over dat is een hedendaagse film over een historisch thema,

over wat gaat het en wat willen we vertellen.

En zoals Tim terecht aangeeft eigenlijk,

is die film geen historisch document

en dat was ook helemaal niet het opzit.

Want zelfs als zouden dat poged, dan gaat dat toch niet lukken.

Dus vandaar de subjectieve interpretatie van Tim

om een historisch gegeven te nemen

en er iets hedendaags over te vertellen

zonder de historie te niet te doen,

is een heel interessant vraagstuk

en is in grote mate gelukt volgens mij.

Welk gesprek ga jij voeren?

Met je kinderen?

Het gesprek dat ik met hun zou voeren,

is eigenlijk dat ik het wel echt niet weet eigenlijk

en dat daar de film over gaat,

is het...

In veel gesprekken, vooral met kinderen dan,

wordt er over oorlog al snel over helden daden of helden moed

of dat soort zaken gesproken,

maar daarover gaat de film eigenlijk helemaal niet.

Het film gaat over dingen die u overkomt,

of de twijfel, of het opportunisme in zekere zin.

En dat is iets dat ik wel al mijn kinderen zou willen meegeven,

is...

Je kunt het niet allemaal weten eigenlijk.

Je moet zeker niet te snel een oordeel vellen

en het zal je maar overkomen

wat van alles kan betekenen, natuurlijk.

Ja, ja, ja.

Komt op deze overgeleerd.

Als jij hem verhaalt,

dan snijk ik eens er al over.

Ik denk dat die film ook duidelijk maakt, is dat je...

Het is moeilijk om te zeggen, maar dat je geluk moet hebben

om aan de langste juiste kant van de geschiedenis te staan.

Ja.

We mogen ook niet vergeten om dan concreet naar 42.

Kijk, mensen toen hadden bijna geen idee

dat Duitsland een oorlog zou verliezen.

Stel je voor, je hebt twee kinderen.

En wij kijken er met een bril van Auschwitz en Diday naar,

maar dat mogen we natuurlijk niet doen.

Ik nodig eigenlijk iedereen uit om een blaadje papier te nemen

en er iets op te schrijven aan voor wat wil je eigenlijk sterven.

En ja, natuurlijk, voor uw kinderen willen dat doen.

En voor uw partner willen dat doen.

We willen dat doen voor vrienden in uw land.

En nu komt eigenlijk een heel goed vraag.

Zou het eens hoe we iets willen doen voor democratie?

En hoe graag wil je in leven blijven?

En dat is een beetje een tweestraat in de film.

Als je doet wat je moet doen om te kunnen overleven

in taart van oorlog, kan je dat een goede mens zijn.

Je hebt toch tegen iemand heet gezegd?

Nee.

En dat is wel waar de film heel hard in geslacht is.

Als kijker stel je bijna mee met wil die vraag van,

wat zou ik doen in zijn geval?

En ik denk heel veel generaties voor ons,

eigenlijk de meeste, want je ziet hoeveel oorlog

dat er gevoerd is op dit continent.

We hebben die vragen moeten stellen.

En er is natuurlijk onze ouders-nouwerlogsgeneratie heeft dat niet moeten doen.

Wij zijn door je opgevoed.

Wij zijn er ook wel voorgevrijwaard geweest,

mijn grote schrikjes.

Ja, gewoon onze kinderen die vragen niet moeten stellen,

onze klein kinderen die vragen niet moeten stellen.

Kom maar terug of kom ik niet terug.

Maar dus als ik het goed heb, gaat deze film voor jullie

niet puur over ons oorlogsverleden,

maar het zegt vooral ook iets over het nu, over de toekomst.

Ik denk dat, daar hebben we het ook natuurlijk over gehad,

ik denk dat oorlogsfilms

dikkels meer vertellen over de periode waarin ze gemaakt zijn

dan de periode waar ze naar refereren.

Ik vind het dikkels, is het kijken binnen over de periode

van het moment dat het gemaakt is.

Het gaat natuurlijk over een periode die effectief heeft plaatsgevonden.

Hoe realistisch wil je dan die film maken?

Hebben jullie dan referenties waar jullie over samen gesprekken voeren?

Absoluut, ik denk dat je eerst thematische gesprekken moet voeren.

Eigenlijk meer haastfilosofische vragen moet stellen.

En dan daaruit moet verder...

Wij wilden vertellen waarover het eigenlijk gaat.

Of zeker met historische films wordt dat nog dubbel zo interessant.

En zeker met de thematiek die de film heeft, wordt het heel interessant.

Dat zijn gewoon heel lange gesprekken.

Van wat gaan we subjectieve vertelling doen

of gaan we een objectieve tussennaal en links teken vertelling doen?

En wat houdt dat dan in? Dat zijn bijvoorbeeld heel belangrijke vragen.

Omdat het gaat over een geschiedenis?

Ik kom bijvoorbeeld uit...

Ik heb op de filmschool gezeten, de periode na de Generous List uitkwam.

En Levi-Tay Bella, allemaal dingen die zich in de sfeer van concentratiekampen uit...

En er werd heel lang gefilosofeerd van...

Kunnen uberhoud zulke thema's fictionaliseren?

Mag je dat doen?

Ja, goeie vraag.

Hele goeie vraag. We moeten nog altijd over moeten nadenken.

Of de moment dat je iets narratief aan het vertellen bent.

Ben je een subjectieve interpretatie aan het geven?

Ik vind het ook heel belangrijk, dan deze film is geen historisch document.

Hij mag dat ook nooit zijn.

Het moet inspireren om mensen naar academische stukken te laten zien.

Ik vind dat we er heel duidelijk in...

Er meer raak ik ook het gevoel dat er een opdracht over gaat van...

We moeten gewoon niet wel subjectief zijn.

We kunnen beter eerlijk subjectief zijn dan pseudo-objectief.

En dus we gaan die subjectiviteit omhelzen.

En zeggen we, we gaan een subjectieve interpretatie geven

aan het visuele van die film.

En voor mij was dat ook belangrijk, want in het boek is er een verleden...

Wij hebben het hele draad gehaald,

omdat wij niet contemplatieve momenten in de film wouden.

Die contemplatieve moment begint wanneer dat de film gedaan is.

Maar ik heb wel proberen door het oog van de oude wil altijd te draaien.

Ik heb door de ogen de film verteld.

Die littelijk natuurlijk vertelt door het oog van de jaren.

Tachtigjarige man die terugkijkt in die film.

En daar die lange zoom shots.

Zo begint het film ook.

En die blikken op die bloedflikken.

Mijn grootvader vertelde hem.

Dikkels Over de Noligen, mijn grootmoeder ook,

waren altijd zo expliciete beelden.

Een doos soldaat, kinderbloed, dat door de riolen over de straten liep.

En bij Nadde Bomber de Minte van Morsel,

dat was altijd een soort traumatische ervaring

die geen narratieve context had.

En dat vertelden zij en jouw alskeens van het vergeten te halen.

Dat is eigenlijk voor mij dat boek van,

oké, het is een oude wilzimperspectief,

maar het is eigenlijk die herinneringen.

Ze zijn niet meer objectief,

hoogst waarschijnlijk niet meer zoals ze geweest zijn,

maar hebben een subjectieve interpretatie gekregen.

En dan zijn we zo aan de slaggegaan.

Hoe vertelt zich dat dan aan beeld?

En we zijn beginnen te testen.

Ik wil nu ook niet te technisch zijn,

maar we zijn proberen naar oud gelast.

Zijn we gaan kijken.

Ah, vanuit die tijd.

Ja, we hebben een soort linse,

waar dat Hitler zelf nog op gedraaid is, uit die tijd.

Nee.

Ja, er zijn een bits van linsen voor de nerds hier,

en ik denk dat het midden is eigenlijk echt scherp.

En Rob ligt het er zo fantastisch geweest

om al die soort linsen allemaal naar hier te halen.

En dat maakt dat de film of het visuele aspect een hybride is

tussen het hedendaagse en het verleden, eigenlijk.

Want wat we niet willen,

is een hedendaagse, zeer afgelikte,

spectaculair, oogende print.

Maar wat we ook niet helemaal willen,

is dat we volledig gaan emuleren

hoe dat film stoen wordt gemaakt.

Tijdelijk, want we zijn wel degelijk een film in het heden

aan het maken overtoen.

En dus aangezien dat wij filmmakers zijn in het heden,

en hoe kijken wij naar dat verleden,

zijn we vooral gaan kijken naar fotografie uit die tijd.

En daardoor zijn we eigenlijk terechtgekomen

bij een aantal portretlensen uit die tijd,

die technisch niet zo heel goed zijn,

waardoor het centrum van beeld heel scherp is

en de randen zo een beetje vervagen.

Alleen mensen in menige Vlaamse huiskamers

ziden wel zo klassieke portretten van overgrootouders

of zo hangen en die zijn die klas rond, of zo ovaal,

omdat die het portret in het midden dus haar scherp is,

maar de randen daar rond een beetje vervagen.

En dan testen die en dan heb je zoiets van...

Dat werkt wel echt voor onze claustrophobische vertelling.

En om heel dicht bij onze hoofdachter te zitten

en er eigenlijk helemaal in te zagen, die is eigenlijk door.

Ja, inderdaad.

En ik denk dat we in grote mate

dan de gemoetstoestand van het hoofdpersonage wil proberen te volgen.

Ik denk wanneer die camera echt deel van de actie wordt en meegaat,

dan wordt dat ook gestuurd door personage wil.

Er zijn momenten waarin hij eerder de situatie bekijkt

van op een afstand en dan neemt de camera ook een afstand.

Dus in hoeverre gaat die camera subjectief

meegezogen worden in de actie dat dat gestuurd wordt vanuit het personage?

We mogen dat echt niet onderschatten.

Het kan misschien klinken als technisch,

maar ik denk, je mogen het echt niet onderschatten.

Het is zo belangrijk, het oog, waar dat alles vertelt.

En ik denk, het is alleen maar handig voor ons,

want we hebben er ook ons bewuster van worden.

We hebben ook naar het nieuws kunnen kijken

en hebben eigenlijk gezien, wat zit daar soms achter?

Zijn bijvoorbeeld technieken, we weten dat allemaal,

in het presidentverkiezingen meestal,

de machtige man wilde links, dan op de zee van links naar rechts zitten.

Dat komt omdat wij lezen van links naar rechts,

en dat eigenlijk de machtige figuur links zit

in op de zee van beeld en op de zee van rechts.

Zijn allemaal van die technieken die helpen.

In de Arabische wereld is dat omgekeerd.

Omdat ze ook aan de slijde.

En dat zijn allemaal zo...

Die werkt subliminaal,

maar dat subliminale neemt wel,

vind ik, naar het eind product het volledige overbicht.

Dus ik ben blij dat we daarom ook op die manier

de kans krijgen om over die film te praten.

Je bedoelt dat dit niet altijd belicht wordt of...?

Ja, ik wil gewoon...

Dat is een aandachtsmunt, dat ik denk van

de manier hoe dat iets verteld wordt,

hoe dat het licht is, hoe dat een lens is.

Wat die camera doet,

heeft enorme, enorme grote invloed

op de manier hoe wij zaken interpreteren

en we leven in een beeldcultuur.

Dus ik denk dat we daar kritisch moeten kunnen kijken.

Ja, nu, als je een periode wilt naboot

die je zelf nooit hebt meegemaakt,

welke research gebruik je dan om een periode tot leven te wekken?

Jeroen schrijft sowieso met een lichtburleske pen.

Dus dat was inspirerend.

Zoals je mij geen twee keer moet zeggen,

want dan denk ik van, wow, fantastisch.

Maar ik dacht dan altijd wel, we moeten het verdienen.

En we mogen het niet te hard uitvinden,

we mogen onze fantasie niet laten gaan.

Jullie zijn vertrokken van foto's, van bestaande mensen?

We hadden heel veel research gedaan naar koppen, praken en dingen.

Maar gelukkig, ja, de realiteit ging de fantasie naar boven.

Ik denk hoe dat je geen berfhoed zo uitziet, geloof het of niet,

is volledig copy-paste van foto's dat we gevonden hebben.

Want ik had hem dus niet herkend zelfs.

Ja, al die figuren zijn gewoon rechtstreeksreferenties naar foto's.

Dus dan moest je ineens Kevin Jensen ook een grote neus krijgen.

Ah, ja.

Dus, maar het klopt wel dat we in de beste zin van het woord

een nachtmediant maken waren.

Want je roemkwam op de set, denk ik, tijdens de scene in de cinema.

Hij is ook te zien, hè, in de film.

Als je goed opletten kan zien in een cameo,

wanneer dat zijn berfhoed in een scene opjutend is.

Ja, hij ziet daar en hij zag geen berfhoed.

En hij zag en hij dacht, we zijn een nachtmediant maken.

We gaan terug in een droom.

We staan een beetje los van die realiteit.

En dat gaat ons wel vrij, hè.

Het is een soort koortsdroom, wat de film is.

Ik had heel veel schrik voor die scene,

omdat je daar fascisme zie ontstaan.

Al de jaren, ik heb je op.

Met Robricht zijn we echt ook productioneel.

Op alle facetten zit hij mee van,

we moeten echt zien dat we genoeg volok hebben.

En dat volok, ik zeg, ja, Robricht, ik weet het.

Ik kan er wel eens op.

Hij vecht daar echt voor elke stap.

We vechten echt mee.

En ik dacht van, ja, soort figuranten,

zijn diekels echt goeie acteurs.

Maar ik dacht zo, echt vieze dingen,

schreeuwen en racistische praat, kopen.

Ja, je moet er ook wel een zin in hebben.

En dan zie ik heel zeggen, hoe gaan we dat doen, hoe gaat dat lukken?

En ik heb niet beter gevonden

om de spionkomst van voetbalclub Antwerpen uit te nogen.

Ik wil die mensen niet betichten van een of andere politieke voorkeurs.

Totaal niet, want dat zijn heel lieve mensen.

Maar die weten wel wat dat is om te schreeuwen.

Ja.

Ik dacht, die doen er elke week.

Adrenaline achter hun ogen, en dat was...

Dus schreeuwen en heel Hitler dertig keer schreeuwen is niet.

En ik had het meest schietsofrenige gevoel

en dat de bedikkels gehad staan, een straatje.

Dat is niet zo.

Het schietsofrenige gevoel van, wow, dat marcheren hier fantastisch.

En tegelijkertijd iets van, we hebben nog maar een knip nodig.

En ik kan terug beginnen.

Dat voelen, en daar basieren we wel zwaar van onder de indruk.

Ja.

Het resultaat mag er al sinds enorm hard zijn.

De film is sinds woensdag in de bioscopen.

Ga je hem zeker kijken.

Wil dikke merci omlangs te komen, Tim en Robrecht.

Ik ga gedaan, een plezier.

Merci om ons te ontvangen.

Kun je er iets mee?

Nee, ik denk dat we dat willen doen.

Voilà, dit was Radar, de wekelijkse cultuurpodcast van de standaard.

Ik hoop dat je het genoten hebt.

Alle credits vinden je op standaar.be, Schuine Streep podcast.

Merci om te luisteren en tot volgende week.

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.