GONZO: #7: Jeroen van Bergeijk - ‘Nóg meer bijlenen? Natuurlijk, mevrouw’ (Volkskrant, 2020)

Kom maar op met die dromen. Onze support heb je. Met beheerd beleggen van nationale Nederlander.

Onze experts beleggen voor jou en nemen je het werk uit handen.

Hey, podcast luisteraar. Bij de nummer 1 van Nederland zit je altijd goed.

Want KPN Glasvezel is door de Consumentenbond weer uitgeroepen tot de beste alles in Improvider.

Zo stream of download je je podcast super snel en met de allerbeste kwaliteit.

We rollen KPN Glasvezel in raptempel uit door heel Nederland.

Dus de kans is groot dat ook jij van honderd procent glasvezel van KPN kan genieten.

Toe de postcode check op kpn.com slash glasvezel.

Deze podcast wordt je aangeboden door Vrij Nederland, de brandstof voor je eigen mening.

En dan belt een vrouw op en die zegt mag bijpinnen.

En die jongen zegt, ja, geen probleem. Ze zoeken dat even op de account.

Nou ja, ik weet niet meer wat er was, 500 euro of zo.

Nou, dat staat er mooi op je rekening.

Bijpinnen.

Dit is Gonzo, de podcast waarin we praten met journalisten over dat ene verhaal in hun carrière.

Dat ze altijd is bijgeleven.

Dat kan zijn omdat het een scoop was, omdat het optiembarend was.

Risicant, gelauwerd, ontroerend of ontwullend.

Of gewoon omdat het een goed verhaal was.

Mijn naam is Merel Westrik, tegenover me zit Frans Lomans,

autohoofdredacteur van Sportweek, Panorama en Nieuwe Review.

Nou Frans, de recept is eigenlijk simpel.

We nodig iedere week één journalist uit hier in de WPG-studio's in Amsterdam.

Het verhaal moet natuurlijk gepubliceerd zijn.

Wat zijn onze andere vereisten?

Wij moeten het een waanzinnig goede journalist vinden.

Hij moet er echt klassend beter zijn dan wij zelf zijn.

Dat is ook een criterium.

Ben je er dan niet al snel?

Daarom hebben reuzen veel keus.

Want de meeste waren beter dan wij.

Toch Merel.

Ah, wat heerlijk.

En met al die verhalen op Rij en al die journalisten op Rij,

dan maken we eigenlijk een beetje onze eigen whole fame.

Heel personelijk, maar dat doen we wel, ja.

Frans, de journalist die we vandaag hebben uitgenodigd,

die is maar liefst acht keer aan de koffer gegaan voor een grote verhaal van boek.

Op plekken die voor veel mensen onzichtbaar blijven.

Zo werkt hij als kofferschouwer op Schiphol.

Als ubersoffer, flitsbezorger bijvoorbeeld.

Op plekken waar mensen hard moeten werken voor relatief weinig geld.

Omstandigheden zijn ook vaak zwaar.

En hij dielt niet alleen met die omstandigheden,

maar hij speelt natuurlijk ook eigenlijk een dubbelrol.

Jij wel eens een dubbelrol gespeeld voor even je verhalen?

Nee, ook daar was ik niet voor in de wiegelegd.

Nee?

Maar wel eens een beetje moeten liegen en bedriegen voor een verhaal.

Nou, het vervelende is, en daar heb ik nu weer aan gedacht,

omdat ik wist dat we deze gast hadden van...

Ik heb ooit een heel lang gesprek gehad met Willem Holleder.

En samen met een journalist.

Toen we afscheid namen, zei Holleder van,

dit ga je niet gebruiken.

Ik zeg, nee, natuurlijk niet.

Uiteindelijk hebben we gedeelte uit dat gesprek wel gebruikt.

En ik denk van, heb ik nou mogen liegen

omdat het over Willem Holleder ging?

Een crimineel.

Heb je dan andere criteria opeens?

Maar dit is volgens mij het grootste verwijt dat ik mezelf maak.

Het is een beetje een journalistieke doodzonder eigenlijk, toch?

Nee, het is veel erger.

Het is een menselijke doodzonder.

Ik bedoel, je moet niet liegen en bedriegen.

Dus hier schreeg ik nog wel eens overdag wakker van.

Ja.

Had ik nooit mogen doen.

Maar hij is klaarblijkelijk nooit verhaal komen halen?

Hij heeft via via laten weten dat meneer Lohmann, zoals hij mij noemde,

een afspraak schroomde had.

En dat had ik dus.

Ik kreeg wederom een rood hoofd nu, nu ik het zeg.

Maar je vroeg ernaar.

Dus je bent blij dat je vastzit?

Nee, daar gaat het niet om.

Ik denk niet dat ik op zijn dode lijst sta, maar goed.

Ik vind het wel eerlijk varing van ons dat je het vertelt.

We gaan naar onze gast.

In de studio dit keer, Jeroen van Bergijk.

Welkom.

Even een kort CV.

Na je afstuderen vertrok je naar New York en Australië

om daar te werken als correspondent.

Terug in Amsterdam begon je een uitgeverij.

Je maakt het documentaris voor radio en televisie.

De laatste vijf jaar schrijf je artikelen en boeken over je undercoveracties.

Ik noem het net al.

Je bent chauffeur geweest voor Uber.

Je bent bezorgen bij Gorilla's Koffershower op de luchthaven.

Je bent ook vrijwilliger geweest in een coronateststraat.

Je werkte in het distributiesentrum van Boll.com.

Voor je reportage undercover als verkeersregelaar

werd je genomineerd voor de tegel.

De belangrijkste journalistieke prijs van Nederland.

Waarom ben je eigenlijk ooit journalist geworden, Jeroen?

Omdat journalistiek voor mij een soort van excursies

om een initierigheid te kunnen botvieren.

Dat vind ik het mooiste aan de journalistiek.

Je kan ergens in een verhaal of in een wereld duiken.

Dan kan je even rond snuffelen en dan mag je ook weer weg.

Kun je er ook weer lekker afscheid van nemen?

Ja, en dan kan je weer door naar het volgende.

Dat vind ik echt superleuk.

Het is ook een ultiem excuus om niet ergens bij te horen.

Dat ook, ja.

Dat is ook een rol die aan de ene kant wel ligt natuurlijk.

Ik ben ook Frieglans.

Ik heb nog nooit een baan gehad.

Dat is ook een rol die wel ligt, zeker.

Had je journalistieke helden?

Zeker, zeker.

Wil je die direct naar Günter-Walraaf of via een omberritje?

Nee, laten we hem naar Günter-Walraaf.

Als dat journalistieke held is?

Op één terrein is die mijn journalistieke held.

De school van de New Yorker, de tijdschrift, de literaire non-fiction,

Geert Mark Frank Westerman, Anniette van de Zuil,

dat soort mensen die bewoner ik om hun manier van verhalen vertel,

en om hun schijfstijl.

Walraaf, ik vind hem niet een hele goede schrijver,

een grote Duitse undercover journalist in de jaren tachtig met ik Ali.

Een miljoenenboeken verkocht waarin die undercover ging

als het Turkse gastarbijter in Duitsland.

Hij vermondde zich ook als een Turk.

Hij sminkte zich in een snorkel.

Ja, een grote snorkel.

En wat ik in hem bewonder is dat hij olderweeg gaat.

Dat deed hij twee jaar en hij kwam echt op plekken

waar ik niet aan zou moeten denken.

Hij heeft dus een gezondheid aan onderdoor gegaan.

Hij heeft die twee jaar volgehouden en hij was ook die persoon.

Dat vind ik wel machtig.

Hij deed ook echt gevaarlijk werk.

In kerncentrales volgens mij toch ook.

In staalfabrieken waarin iedereen met gezichtmaskers rondliep

en alle Turken werden dan de meest gevaarlijke plekken naartoe gestuurd.

Het was echt ontluisterend om te zien hoe hij...

Op een gegeven moment gaat hij in een boerderij vraagt

en hij moet tussen de varkens slapen.

Hij wordt echt een beestbehandel eigenlijk.

Hij ging olderweeën, wat jij zegt.

Ik bedoel, hij werkte er langer aan dan jij ooit.

Je hebt kunnen permitteren.

Maar hij had ook heel erg een boodschap.

Hij wilde iets aantonen.

Heb je ook altijd een boodschap willen hebben?

Nee.

Dus bevredigen van je nieuwsgierigheid?

Dat is mijn belangrijkste motivatie.

Maar als je in de koffer gaat...

Dat is natuurlijk een zwaar middel.

Een zwaar journalistiek middel.

Dat zet je niet zomaar in.

Dus er moet wel een vermoeden zijn van daar is iets grondig mis.

En daar kan je op een andere manier niet achter komen.

Los van alle ethische implicaties zou ik het fijner vinden

als je als journalist makkelijker toegang kreeg

en makkelijker mee kon doen en daarover schrijven.

Ik denk dat als je over werk wil schrijven

dat het goed is als je dat werk zelf ook doet.

Want dan kan je het meer doorvoelen wat mensen meemaak.

Ben jij iedere keer als je aan de koffer gaat

blijf je dan jezelf?

Of heb je ook een soort alter ego?

Ik blijf zo dicht mogelijk bij mezelf

maar ik heb wel een...

Ik heb gaandeweg wel gemerkt dat het een soort alter ego is.

En het is een beetje de trieste versie van mezelf.

En heeft hij ook een andere naam dan?

Ja, ik heb ook namelijk een paar voornamen.

Dus die heet Willem.

Dat weet ik ook.

Dus die heeft eigenlijk op alle afslagen in het leven nette verkeerden.

Dat is echt mijn voorstel van als ik toen dat had gedaan.

Het dubbelstje viel bij Willem.

Net even de andere kant op telkens dan bij Jeroen.

Als Willem ga je te werk.

Want je maakt vooral aan de kofferverhalen

over toch vaak zware, niet zo heel goed betaalde banen.

Het is toch een beetje je handelsmerk ook geworden

om je op die mieren hopen te begeven.

Waarom juist daar?

Ik zou heel graag op de Zuidas in de koffer willen.

Of bij de tanduidspraktijk of in het ziekenhuis.

Maar daar moet je kwalificaties hebben.

Ik heb geen andere keuze dan banenthemen waar geen kwalificaties.

Dus dan kom je bij dit soort banen terecht.

Ik vind het ook echt interessant

om te zien hoe mensen die niet in mijn bubbel zitten

of niet in mijn omgeving zitten.

Dat heb ik altijd gehad.

Hoe die leven en werken en rondkomen.

Het is een soort moderne geschietschrijving.

Die jij doet van zo ziet het leven in Nederland eruit.

Als je al jou in de kofferreportages leest

dan weet je best hoe dit land eruit ziet.

Een bepaald deel van de onderkant.

Een belangrijk deel waar heel veel mensen bij betrokken zijn.

Maar dit was een compliment.

We gaan naar het verhaal.

Want je hebt veel gedaan.

Maar toen je vroeg om te komen praten hier over dat ene verhaal in je carrière

dat je eigenlijk altijd is bijgebleven

wist je toen meteen welk verhaal dat moest zijn?

Nee, toen moest ik even heel even denken.

En toen heb ik uiteindelijk een verhaal gekozen

waar wel alle interessante elementen uit die serie in terugkomen.

En waarom is dit verhaal specifiek geworden?

Mag ik nu vertellen welk verhaal het is?

Ja, zeg maar.

Ik ben dus onder koffer gegaan een paar jaar geleden

in het koolcentrum van Beekamp.

Wat vond ik daar interessant aan?

Ik had dus één van de dingen die altijd spelen is

angst om betrapt te worden.

Die had ik daar erg.

Ik ben ook aardelijk ontmaskerd.

Het was de eerste keer in mijn carrière

dat ik onder redelijk zware juridische drukwit gezet.

Het verhaal zat daar op zo'n andere plek dan ik had gedacht.

Dat vind ik namelijk ook altijd super spannend.

Als je gaat er ergens onder koffie, denk je van

het gaat daarover en dan blijkt het altijd

toch net even ergens anders te zitten.

Die maatschappelijke impact.

Dus dat heeft ook echt tot geleid

tot verandering in de wet.

Dat is natuurlijk het mooiste wat je kan hebben als journalist.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 15 februari 2020

in de Volkskrant onder de titel

Nog meer bijlenen natuurlijk mevrouw

undercover bij Weekamp.

Je werkt een maand lang in Zwolle

en daarvoor ging je in dienst bij het bedrijf

Teleperformance.

Je beelde met honderden klanten.

Soms hadden ze een klacht.

Soms wilden ze even kletsen.

Soms wilden ze iets bestellen.

Maar ze beelden ook heel vaak over de schulden

die ze hadden opgebouwd bij Weekamp zelf.

Waarom koos je er eigenlijk voor om dit keer

undercover te gaan bij Weekamp?

Het Weekamp was helemaal niet geen keuze.

Ik wilde wel een soort van webwinkel of zo.

Het is een energiebedrijf.

Het zou nu interessant zijn, maar ik vond het niet zo boeiend.

Maar mijn eerste focus was een call center.

Ik wilde weten hoe zo'n call center werkt.

En waarom?

Nou, omdat ik dat verhaal over Bob had gepubliceerd,

dan kreeg ik heel veel reacties van mensen die bij het call center

van Bob.com van nou, weet je daar, maar je moet

eens bij het call center komen.

Dus ik kreeg best wel een paar reacties van mensen van

je moet eens undercover bij een call center,

want je wordt voeduurend afgeluisterd.

Als je twee minuten te lang op de wc zit,

dan trekken ze het van je salaris af.

Alles wordt gemonitoord.

Het klonk echt als een soort dystopie.

Dus daar was ik in geïnteresseerd.

En toen, hoe pakte je het toen aan?

Je solliciteerde.

Nou, ik ging kijken op Indeed,

met zo'n vacaturesite.

En dus er zijn een paar van die grote call centerbedrijven.

Maar ja, dat was wel interessant wat er over

het hele performance werd gezegd.

Dus toen dacht ik nou, laat ik daar eens proberen.

En toen, ja, dat weet ik snel aangenomen.

Want ze zitten om te springen.

Ja, als ze willen.

Krijg je dan nog een training?

Ja, zeker.

Nee, nee, nee, ik krijg eerst een klasje.

We hebben steeds verder, we begonnen met,

denk ik, 15 en dan bleven er 6 over.

Ik was bij Far de oudste.

De meeste was zo, meestal tussen de 20 en 25 zo.

Vonden ze dat niet raar?

Dat er opeens een 50er zich melde?

Ja, dus vandaag wil hem die gescheiden is

en een beetje niet meer zo goed weet wat hij met zijn leven moet

en waarom verkeersregelaar wordt

en waarom call centerbedewerker.

Dus die rol die ik op mijn lijf geschreven.

Dus die speel ik goed.

En dan kom je voor het eerst, dan heb je die train gevocht.

Dan ga je voor het eerst echt aan het werk.

En wat ben jij dan voor werknemer?

Doe je dan heel erg je best bevolk?

Ja, dan ben ik echt het braafste jongetje van de klas.

Dus ik doe echt mijn best.

En ik doe mijn huiswerk.

Dus ik ben altijd de beste.

Ervaar je dan ook stress onder die prestatiedruk

die je in die functie dan hebt?

Ik denk ik moet veel mensen helpen vandaag of?

Nee, want er zit natuurlijk altijd in mijn hoofd van

nou ja, als het misloopt, is het goed voor het verhaal.

Dus ik zit niet de boel express de trainer of zo.

Ik doe wel mijn best, maar daar heb ik geen stress over.

Dat ik dat werk niet kan.

Als ik het niet kan, dan is dat helemaal interessant.

Ik heb een normale intelligentie, dus dan zou ik dat werk aan moeten kunnen.

Als ik dat niet kan, dan is er iets mis met dat werk en niet met mij.

Maar goed, je zou na twee dagen ontslagen kunnen worden.

Dat wilde je niet, want je wilde echt een repetatie hierover maken.

Dus je moest wel je heel erg binnen al die...

Ja, dus dan kreeg ik allemaal evaluatiegesprekken van

nou, dan ging je mee luisteren en dan...

Ja, je mist toch wat?

Oh ja?

Noem eens wat?

Dat weekampgevoel.

Wat is weekampgevoel?

Ja, dus je wil...

En mijn vrouw wil een jurkje.

En ja...

Nou, ik denk toch dat dat maatje 38...

Dat is misschien net niet...

Weet ik veel. Dat kan ik niet.

Ik wil het ook niet.

Of een bankstel, je moet het grijs of rood zijn.

Weet ik veel, zoek het zelf uit.

En je bent geen adviserende volcenten mee te werken.

En daar zochten ze natuurlijk naar.

In ieder geval of dat je dat feekt.

Dat je zegt, grijs past bij alles.

Ja, precies.

Ja, jij zou dat geknipt voor zeggen.

Wij van weekamp vinden.

Dus daar was ik niet zo goed in.

Ik probeerde wel, als mensen...

Weet ik veel.

Mijn pakketje zou gisteren bezorgd worden.

Dat is niet bezorgd.

Ik heb een systeem opzoeken waar het is.

Dat kan ik.

En dan kon je ook zeggen dat het vervelend.

Maar echt dat warme weekampgevoel overbrengen.

Daar was ik niet goed in.

En hoe was je met je collega's?

Je bent natuurlijk de helter te bellen met andere mensen.

Misschien heb je daar weinig tijd voor.

Maar vragen ze ook wel eens iets persoonlijkst aan je?

Ja, in dat klasje heb je best veel tijd.

Je speelt de hollen spellen.

De ene speelt de boze klant.

Ik ben constant een medewerker.

Dus je leert best mensen een beetje kennen.

Dus daar wordt het lastig.

Want dan...

Als mensen niet al te veel aan me vragen, dan kan ik dat wel volhouden.

Maar als mensen echt vragen wat heb je gedaan van het weekend.

En als je vrienden met iemand...

Ja.

Dan wordt het lastig.

Het wordt voor mij lastig in ieder geval.

Moet u dat, toen je bij Weekamp zat, ook een beetje?

Ja.

Dat je goed contact met mensen oppaat.

Ja, zeker.

En toen na aflopen waren er ook een paar mensen echt gekwetst.

Dat is dus al die tijd voor het lapje uitgehaald.

Maar wacht, nog even terug.

Wanneer wist jij van...

Ik heb een verhaal dat serieus houdt snijdt.

Er gebeurde één speciaal ding.

Voor de eerste keer heb je die training alsmaar.

En op een gegeven moment mag je dan meeluisteren...

met iemand die echt zit te doen.

Je zit in de huiskamer bij mensen.

Je hoort een oudere vrouw en een klein dochter.

Er zit piano te spelen, iemand uit Den Haag...

met een platte aangrijving.

Je bent echt overal in de huiskamer in Nederland.

En er belt een vrouw op en die zegt, mag ik bijpinnen?

En die jongens zeggen, ja, geen probleem.

Dus je zoekt dat even op.

Ik weet niet meer wat er was, 500 euro of zo.

Dat staat er morgen op je rekening.

En ik dacht, bijpinnen?

Wat is dit?

Nou ja, je kan dus gewoon een kortlopende...

Als je klant bent bij een weekend...

dan slaat je gewoon een lening af voor 500 euro.

Dat is binnen een paar minuten geregeld.

En hoeveel procent rente je over die lening?

14 procent.

Toen dacht ik wel, dit gaat echt heel makkelijk.

En hoeveel mensen doen dit?

Dus daar had ik wel het gevoel van, hier zit wat.

Toen wist je, ik ben niet soms op het spoor.

En hoe ging het vervolgen?

Dit hoorde je dan in de training, je gaat daar aan het werk.

Wat voor mensen krijg je dan in die maand dat je er bent...

allemaal aan de telefoon?

De doorsnij een beetje?

Ja, het is natuurlijk vertekend.

Er zijn dingen die erbij blijven...

en er zijn dingen die je anders maar weer vergeten.

Als iemand voor de twintigste keer belt over een pakje wat te laat is...

dan registreer je niet meer.

Nee.

Maar dingen die erbij blijven?

Nou ja, dat zijn die mensen die...

Ik heb nog een vrouw die was...

gescheiden.

En ze hadden een gemeenschappelijke rekening of iets dergelijks.

In ieder geval die man die ze had...

haar ex die ze had...

bij W-kamp te kopen op haar rekening.

Dus zij kreeg al die rekening.

En die zei, ja, kappen er mee.

En dat snapte ik.

Ja, dat lijkt me niet.

Dat moeten we iets aan doen.

Dus dan haal je zo'n je baas erbij of een vraagbake.

Dat heet dat dan.

Van hoe kunnen we hier doen?

En dan is het echt scheidingen.

Dat bemoeien we er niet mee.

Dan moet ze zelf uitzoeken.

Gekombineerd dan met...

wel heel erg meedenken met dat geize bankstel...

en de bloemetjesjurk.

Daar ben ik boos van.

Daar wil ik heel graag helpen.

Want er zitten er problemen en dan wil je dat oplossen.

Waar er veel mensen die...

die schulden hadden of die met problemen zaten?

Dus daar zat uiteindelijk voor mij het verhaal.

Iemand die, weet ik veel, 4-5.000 euro schuld heeft.

En dan in 100 euro per maand afbetaald.

Dan ben je dus eigenlijk alleen maar rente aan het betalen.

En je betaalt bijna helemaal niks op die schuld af.

Dan ben je jaren, als je zo doorgaat, dan jaren mee bezig.

En dat is een business model.

Oké, het business model is spulletjes verkopen.

Maar die mensen op afbetaling laten kopen...

dat is gewoon een wezenlijk onderdeel...

van het business model van B-kamp.

En dat is een schandaal en dan moeten ze mee stoppen.

En die woede, die je voelde.

Ja, die kwam pas veel later.

Heb je zelf iets gedaan dat je denkt van...

ik heb nu iemand diep in de shit geholpen?

Heb je zelf...

Ja, iemand laten bijpinnen ofzo.

Of dat je zelf voorstelde, hey, pin wat bij.

Nee, dat is meer onmacht. Het was onmacht...

over dat ik mensen niet kon helpen.

Want als het dan echt een probleem was, dan moet je het door verwijzen ofzo.

En ja, wat de allerlaatste dag gedaan is,

ik dacht van, nu ga ik...

ik ga morgen ontslag nemen, dus ik ga nu alles doen wat verboden is.

En dat was dat...

Nou, dan belde iemand op.

Die had een lening bij Duro, dus mijn studenten.

Die had een huisje gevonden en die wilde en een koelkast,

en een wasmachine.

En nu weet ik veel wat.

Voor 5.000 euro wilde die gaan bestellen ofzo.

Gespijt betalen op afbetaling.

En met een lening van de Duro,

dat zat ook nog in de nek.

Dus toen heb ik tegen gezegd, van nou,

lijkt me gewoon niet zo slim.

Kun je niet twee de handen ergens wat aan kopen?

Eerst was dat zo van, ja,

wat moe jij hiermee?

Maar...

Nou ja, kijk, als je dan...

Dat is toch je schuld en rente en dit en dat,

dus ik begon het helemaal uit te leggen,

dat er gewoon geen slimme keuze was.

Of dat je het misschien eerst met de hand kon...

Dus ik ging echt een heel gesprek met haar aan.

En aan het eind was het iets van,

oké, u heeft me toch wel een beetje aan het denken gezet,

ik ga er nog eens over nadenken.

Dus dat was wel bevredigend,

maar als ik dat een paar dagen had volgehouden,

tegen de lamp gelopen, dan was ik uitgemieterd.

Dus toen was je heel even,

dat laatste moment was je even Jeroen

en niet langer Willem.

Precies, ja.

Maar goed, ik baser daar natuurlijk zo kort.

En ik had wel het idee van,

ik ga gewoon mee,

om het verhaal te maken.

Maar ik heb wel in andere...

Soms gebeurt er wel eens iets,

en dan laat ik het niet over,

maar over...

Bij bowl.com was er bijvoorbeeld een keer iemand die...

Je moest daar in een...

Dus je moest de dingen penken,

spulletjes uit de magazijn halen,

in een mandje stoppen,

en dan moest je in de ene lift stappen, naar boven,

en dan moest je weer verder.

Maar je mocht niet in die andere.

En dat was een oudere vrouw,

en die ging per ongeluk in die andere lift staan.

En dan kwam er een polse man,

en die begon er helemaal uit te schelden,

want die was de liftbaas.

Die zag iets gebeuren wat niet kon.

En die vrouw begon te huilen,

en dan ging maar door,

en dan heb ik een begeving met een douw gegeven,

en gezegd, nou moet je oprotten,

want het is gewoon niet normaal wat je nu doet.

Dus soms als je echt iets ziet wat niet kan,

dan zou het dan vallen uit mijn rol.

Ja, want je kwam eigenlijk,

want toen je bij Wekamp ging...

ging werken in het koolcentrum,

je kwam eigenlijk voor een ander verhaal.

Eigenlijk misschien wel om aan te tonen,

dat de mensen die werken in het koolcentrum,

de onderheden naar omstandigheden hun werk moeten doen.

Doen ze ook, ja.

Ja, dat constaterde je,

maar je kwam dus eigenlijk een ander verhaal tegen.

Ja, dus dat vind ik zo mooi,

dat je kan het van tevoren wel een beetje bedenken,

maar je komt altijd iets tegen,

wat voor mij in ieder geval

een verrassing is,

en wat ik...

Ja, dus dat vind ik het cadeautje dan,

en daarom vind ik het zo leuk,

omdat het altijd anders is dan ik van tevoren had bedacht.

En dat je dus niet voor eingenomen moet zijn,

maar...

complete open,

zoiets ingehaald.

Dus volgens mij was de eerste vraag

van, ben je op zoek naar een schandal

of wat vroeg je ook weer?

Zou kunnen, ja.

Nee, dus?

Nou, dat is niet mijn...

Dus de nieuwsgierigheid is mijn eerste motivatie,

en...

Ja, ik probeer ook altijd...

Ja, sommige mensen zeggen dat ik te genuoseerd ben.

Nou, klink ik nu niet heel erg genuoseerd,

maar wel.

Bijvoorbeeld bij dat verhaal van over ballpointcom,

kreeg ik reactie van,

aan de ene kant was het van,

dit is moderne slavernij,

en wat is een schandaal,

en aan de andere kant waren de mensen die zeiden van,

nou, ik kan weer met een gerust hard

bij ballpointcom kopen,

want het valt allemaal wel mee.

Dan denk ik dat ik mijn werk goed heb gedaan,

want dan, ja, mensen moeten daarin lezen

wat ze zelf willen lezen.

Ik ga ze dat niet door een strot duwen.

Ik ben wel heel erg genuoseerd,

dat dat op afbetaling koopt,

en mogen bijpinnen,

en geld mogen lenen

bij WKM voor 14% rente,

dat dat je verhaal was.

Hoeveel voorbeeld...

Waar niemand zich uit boos over maakte.

En hoeveel voorbeelden daarvan had je daarvoor nodig,

om te denken...

Dat was elke dag gewoon...

2, 3, 4...

Ik weet niet meer hoeveel, maar het ging gewoon door.

Dat was gewoon een vast onderdeel van je werk,

en dat was de dag terug.

En niemand maakte zich daar boos over.

En er waren dus mensen...

Ik bedoel, geen van jouw collega's...

Nee, het was allemaal...

Ik heb het niet iedereen gesproken,

maar de mensen met wie ik het over had,

die hadden zo iets van...

Ja, toch een beetje je eigen schuld.

Is ook zo, natuurlijk.

Jij kiest ervoor,

die twinkt jou om schulden aan te gaan.

Je hebt geen 24-inch televisie nodig.

Dus, ja...

Ze doen het ook zelf.

En daar heb ik op zich niet zo heel veel meenlijn mee.

Maar wel, als mensen dan al in de shit zitten,

is het nog...

Daar je verdienmodel van maken,

dat vind ik een...

En maakte jij je daar wel eens boos over tegen andere collega's?

Ik zei, dat kan toch eigenlijk niet,

wat we doen,

als er iemand dan nog mag bijpinnen,

of dat hij weer wat mag kopen op de bovenkant.

Nou, ik heb wel eens...

Dat is toch een beetje raar.

Als mensen heel sterk verhaal vertellen

van iemand die dan niet

zijn maandelijkse aflossing meer kan betalen,

en dan vroeg mag ik bijpinnen.

Dus hoeft wel een nieuwe lening aangaan om...

Een oude lening te kunnen aflossen.

Ja, dat schiet niet echt op.

Dat snaapt iedereen.

Dat vonden ze dan heel komisch.

En, ja...

Een beetje schouder ophalen van...

Ja, soms zijn er wel de schijnende gevallen.

Ja, je moet het je ook voor afsluiter, natuurlijk.

Als je het werk doet,

dan kan je je...

Ik kan het me permitteren om te voelen

en me daar boos over te maken,

want ik weet dat ik weg ga.

Maar als je daar zit,

dan moet je toch dealen met die situatie.

Dus ik neem met die mensen helemaal niet qua.

Nu klinkt nu, of ik heel boos ben op die collega,

dat ben ik helemaal niet.

Want die zitten in een kut-situatie,

want die arbeidsomstandigheden zijn helemaal degelijk.

Nou...

Ja, alsof je een robot bent.

Maar goed, ik heb dus de luxe

om me daar wel boos over te maken.

En wat voelde je erbij?

Werd je er...

Ja, onmacht.

Deze mensen zitten in de shit

en ik werk voor een bedrijf

die dat eigenlijk stimuleert.

Daar geld aan verdient.

Ik kan er niks aan doen.

Ik kan jou niet helpen.

In deze baan kan ik jou niet helpen.

Dat frustratie.

Want toen moest je uiteindelijk...

dan moet je je verhaal gaan schrijven.

Je hebt aantekeningen gemaakt, gedurende die weken

dat je daar werkte.

En dan ga je schrijven.

Was het een moeilijk verhaal om te schrijven?

Oeh...

Of vloeide het er uit

in één nachtelijke sessie?

Nou, nee, ik doe er altijd wel lang over.

Ik ben heel langs aan het schrijven.

Het was ook niet enorme worsteling,

maar het ging ook niet zo

waar je gaat zitten.

En twee dagen later is het af of zo.

Ik ben altijd het begin

en ik zit altijd eindeloos te rommelen aan zo'n stuk.

Kijk, want ik begrijp

dat je schrijft over

dat weken aan mensen dieper in de shit brengt.

Dat aspect, dat zie ik.

Maar je schrijft natuurlijk ook over

die collega's van jou

of die ex-collega's in dat geval

die daar aan mee helpen.

Die doe je wat aan.

Die mensen.

Daarvan zeg je eigenlijk

we zijn met iets misdaardigs bezig.

Nou, immoreels.

Lekker zo noemen.

Maar je wist

waarschijnlijk

dat je die ex-collega's

hier misschien verdriet mee deed.

Post maakte.

Hoe speelde dat in je hoofd?

Nou, een goeie vraag.

Dat speelt vooral

als je een stuk aan het schrijven

dan moet je ook op een gegeven moment

ik kan niet bij alles denken van

wat gaan mensen daarvan vinden.

Daar moet je dus een soort van oogkleppen op.

Maar als het dan

einmal gepubliceerd is

en dan merk je hoe mensen erop reageren

dan begint het wel

dan wordt het natuurlijk lastig.

Ik sta helemaal achter van wat ik heb geschreven

en ik vind het ook belangrijk

volgens mij dat stuk.

Maar ja, ik zie ook

dat ik heb tegen mensen gezegd

dat ik niet gezegd dat ik journalist ben

en opeens

lezen ze een stuk in de krant

waar zij zich misschien al half in herkennen

of...

Ja, en die zijn

een soort van vriendschappelijke gevoelens voor mij

en die voelen zich genaind

en dat begrijp ik.

Dat komt daar niet uit.

Uit dat

aan de ene kant

vind ik het leuk om te doen

ook over werk, ik vind het belangrijk

en het heeft ook

maatschappelijke relevantie

en aan de andere kant

moet ik liegen en op een gegeven moment

gaat dat gewoon aan je knagen.

Zie je het ook een beetje

je schent ergens aan het vertrouwen

van collega's

met wie je werkt door je niet helemaal voor te doen

als wie je bent.

Je schent vervolgens misschien ook wel eens

het vertrouwen van zo'n bedrijf

dat je dan aaneemt.

En ergens ook

misschien dat er dan mensen zijn die denken

de journalistiek

het vertrouwende journalistiek schentje

misschien ergens dat mensen denken

die maakt zichzelf niet eens bekend

maar allemaal voor het grotere plaatje.

Namelijk

neem ik aan

toch de wereld iets rechtwaardig gaat misschien wel.

Ja maar dan moet je zien of dan moet je willen zien

maar dan moet je...

en het is heel lastig als jij persoonlijk gekwetst wordt

om te zien

dat is niet persoonlijk bedoeld

maar dat is bedoeld om

een grote verhaal

dan moet je kunnen en dan moet je willen

en sommige mensen die

ja is dat lastig

en dat begrijp ik ook

als iemand mij kwetst

dan moet ik het ook echt mijn best doen

om te zeggen van oh ja, nou ja, goed

ik begrijp je punt wel als ik naar het grotere ging

je had het ook niet makkelijk vroeger

Hoe ben je uiteindelijk daar weg gegaan

en heb je jezelf bekend gemaakt?

Nou wat ik altijd doe

is dat ik

meestal heb een flexcontract

dus dan zeg ik van nou, ik kan even 2 weken niet

dus dan neem ik nog niet ontslag

en dan neem ik wel ontslag

en dan zeg ik ook meteen

ik ben journalist

dit is het verhaal, is het verhaal ook geschreven

mag ik jullie reactie daarop

ok, dat heb je gedaan

op het nummerweekend

en toen?

Nou ja, dan gaat het via de pers voorlichter

en zo

en dan krijg je geen antwoord

en dan zeg je, het komt toch zaterdag

in de kranten, het is nu woensdag

dus zou je misschien vanmiddag nog kunnen

geef ze altijd een beekje ofzo

en dan komt er weer niks

en dan vrijdagmiddag, een uur voor de deadline

en dan komt die brief

van de advocaat op eens

die ploft bij de hoofdredacteur

in de mailbox

of ze grazen vaak buiten mij om

dat soort trucjes

maar bij Bekel was dat de eerste keer

dat ik daarmee te maken kreeg

en ik heb, ik teken natuurlijk

contract met geheimhoudingsplichten

weet ik wel

het boetebeding

allemaal, best wel

en ik ben freelancer, dus ik sta in principe helemaal alleen

Wat stond er in die brief?

dat dat defamerend was

moest ik even opzoeken

wat dat was

en dat

dat er een aantal dingen niet waar waren

omdat dat

kijk, ik kan niet

en ik moest wel wat dat betreft

ik had een voorbeeld

van iemand die mij belde

en die had zo veel schuld

en toen had ik

zo ongeveer in mijn hoofd van oké

en ze los zo veel af

hoeveel is daar nou rente van?

dat was volgens mij uit mijn hoofd

100 euro

en laten we zeggen, 90 euro

afbetaal ik aan rente

en 10 op de primeerse zon

dus had ik mij uit mijn hoofd gereconstreerd

want ik kan geen aantekening maken

en toen zeiden we

in ons systeem naarsom

dat het klopt niet

dat zou best kunnen

dat het niet klopt

oké, wat aan klopt

aan dat punt is, als je iets op schuimt

dan moet je ook 100% zeker weten

dat het helemaal klopt

en dat was ik niet

waarin de meerderheid

maar ik wil het echt precies maken

met getallen en zo

dus dat heb ik veranderd

in een bevrouw die voor het grootste deel

rente betaalt

en eigenlijk een schuld afbetaalt

ze hebben klanten

teleperformance

naast de weekend hebben ze andere klanten

die mocht ik niet noemen

iedereen die ik Google had

dat soort dingetjes

van als je dat uit wil hebben

maar er ging niks bezelijks

uit je verhaal

en je voelde je ook constant

gesteund door de hoofdredactie

vraag teken

en toen werd het gepubliceerd

wat was de impact?

ik kreeg echt heel veel reacties

op van

mensen die in call centers

werkte

en er kwamen kamervragen

dus van

de SP

en de CDA

die vroegen aan de minister

Hoekstra toen van

financiën van

want dat is wettelijk toerstaan

die 14 procent

dat mag je rekenen

kan dat niet anders

en uiteindelijk

heeft de minister besloten

dat gaan we naar beneden

2 procent is niet wereldschokend

maar als jij in de schulden zit

dan scheelt dat gewoon tientjes elke maand

mensen die armen dan is dat veel

en dat is wel 1 op 1

bedoel

een paar dagen later komen we die kamervragen

en op basis van die kamervragen

wordt het met aangepast

dus dat leidt ik wel naar mijn stuk

terug

je hebt de wereld een klein beetje beter gemaakt

zo voelt het

dat was de eerste keer

want meestal

merk je natuurlijk niks van een stuk

of dan zeg je mensen je hebt leuk gedaan

maar dan is dit niet zo aanwijsbaar

en je kan een minister laten vallen

of zo

dat is natuurlijk ook super

ook heel opwindend

maar ik vind dit wel

echt supergaaf

dat het gewoon voor heel veel mensen

heel klein beetje het leven heeft verbijterd

denk je vaak terug aan dit verhaal?

ik denk wel vaak terug

omdat er wat ik zei

er zitten al die elementen

dit was de derde

in de kofferverhaal ofzo wat ik deed

met die advocaat

daar lag ik echt bakka vond

daar had ik nog nooit meegemaakt

dat is zo'n advocaat

en ik dacht

gaat de volkskant mij wel steunen

voor

nou zo'n kamer is allemaal gebeurd

en dat denk ik wel

dat was al de eerste keer

dat ik echt dacht

ik heb hier iets te pakken

en tegelijkertijd ook dat morele aspect

ok mensen zijn echt

boos op jou persoonlijk

want hoe

die woede van oud collega's

want je blijft daar een beetje

op de vlakte nog over

wat zeiden ze dan tegen je

of

nou

in een app groepje

en

ze niet meer met me willen appen

gewoon niet reageren

of boos reageren

van

je weet niet wat je het over hebt

je hebt hier een maand rondgelopen

en wat dacht je nou

en een jongen die reageerde met van

dank je wel

als jouw bedoeling was om ons leven beter te maken

die missie is niet geslaagd

want we worden nu gebeld door

mensen die het stuk van jou hebben gelezen

en boos zijn, snap ik

maar dat afgingen reageren op

Colcenter Medewerkers

dat was dukt niet de bedoeling

heb ik daar geen

invloed op, lijkt mij ook

een hele domme reactie als je het stuk hebt gelezen

om op zo'n manier te reageren

maar dan kan je wel last van hebben

lijkt me

ik heb last van

het grijze gebied ofzo

ik ben gefascineerd

ik ben niet zwart of wit

dus ik geef me

van mezelf privé en altijd in

dat grijze gebied

want het is altijd genuanceerd

maar daar heb ik wel last van

want ik vind dat je

ik ben

eigenlijk een beetje een moralistisch tipje

voor mezelf

van dat ik vind

dat ik een opstanding zit

altijd in

dit is dit ook een onderdeel van

ik vind eigenlijk

dat ik tegen iedereen de waarheid moet zeggen

dat is je taak als journalist

toch, de waarheid

maar ik heb hier gemerkt

dat je

als je

stel dat ik had gezegd

je mag een keer een dagje bij zo'n Colcenter Medewerkers

maar als je zo'n Colcenter mee kijkt

dan had ze misschien gezegd

dat is goed

maar als je daarvoor gescreent

staat iemand mee te kijken

je krijgt gewoon totaal geen beeld van de werkelijkheid

dus de enige manier waarop dat kan

is om dat zelf te gaan doen

in de cover te gaan

en dan krijg je dus op een andere manier

dat je moet liggen om de waarheid

of dat je moet liggen om de waarheid te zeggen

dus het is een dilemma wat gewoon

niet op te lossen is

je bent daar wel mee door gegaan

bedoel, dit is je handelsmerk

nog steeds

om de waarheid te achterhalen

waar ik het 100% mee eens ben

ik ben er ook mee eens

ik zit nu wel op een punt

dat ik het niet meer zo goed weet

of ik daar nog mee door wil gaan

kondig je nu je afscheid aan

terwijl we hier met elkaar gezellig zitten

ik ben er al

ik ben een boek aan het schrijven

met een terugblik

ik zit daar

ik zit daar dubbel in

ik heb al een podcast over gemaakt

over mijn hele worsteling

hoe moet dat nou

en dat ik probeerde in gesprek te gaan

met die mensen die zo boos op mij zijn geweest

over de loop de jaren

waar zit je grootste twijfel

over of je er door moet gaan

of het goed

voor mij een ziel is

om zo te zijn

dus het weegt

en dan weegt

het liggen en bedriegen

wat je toch een beetje moet doen om achter de water te komen

dat weegt het zwaarst denk je

soms

het is een

ongoing conversation met mezelf

ik ga nu niet zeggen

dat het zwart of wit is

ik zit nog steeds in dat grijze gebied

maar het

het weegt

het weegt op mijn schouders

het klinkt allemaal zo zwaar

ik kom me daar alles bij voorstellen

en op een gegeven moment is zo'n ongoing conversation

met jezelf ook een gesprek

wat op een gegeven moment van je denkt

wat gaan we doen met dat gesprek

het kan gekmakend zijn

dat je

steeds maar allebei die kant ziet

van het is belangrijk dat ik het doe

en het

eigenlijk kan ik het niet meer

zo goed maken naar mezelf

misschien

ik stel me voor dat advokaten

of heel veel mensen

die weten

ik moet bepaalde dingen doen

misschien niet helemaal

er moet je ergens op voor jezelf

en ik ben er een beetje ingerold

in dat undercover week

het is nooit een soort van

oh ik word undercover journalist

het is meer dat het zo gaandeweg zo gegaan is

en nu denk ik

maar er is wel van alles met me gebeurd

daar moet ik iets mee

dus dat is zoektocht

is er in het wekamp verhaal

ergens nog

een los eindje

of iemand die je nog wel

een keer zou willen spreken

wat ik erg grappig vond

want

we zijn nu allemaal heel zwaar

maar het is ook wel vaak heel lachen

dat undercover week

ik ging op zoek naar oud collega's

en ik kwam weer aan de praat

met Brian

dat was dus een jongen die ook bij mij in dat klasje zat

en die

ik zal het verhaal even

vanuit zijn perspectief vertellen

dus hij ging met een vriend

in Zwolle

in de bibliotheek

bookhandel baanders in Zwolle

ging die ik op je koffie drinken

ze hebben allebei journalistiek studeerd

toevallig

en die vriend van hem

die had al een paar keer tegen

Brian gezegd

Hielke Jan heet die vriend

tegen Brian gezegd van

wat jij allemaal vertelt over week

dat lijkt best wel een beetje

op die undercover verhaal die in de volkskrant staan

met die werkdruk

en die digitale controle

en Brian was een beetje zo

dat zal wel

en toen liepen ze door die bookhandel

en toen was net mijn boekje over

bul.com uitgekomen waar mijn hoofd op de voorkant staat

en die Hielke Jan zegt van

hey, kijk, dat is toevallig

daar heb je dat boek van Jeroen van Berghijk

en die Brian kijkt ernaar zo

en die staat ernaar te kijken

maar dat is Willem

en Hielke Jan zegt

hey, dat is Jeroen

dat is die journalist

nee, dat is Willem

zou het zijn tweelingbroer zijn

duwde heel lang voor

dat het echt het kwartje veel dat ik het was

toen had hij me een berichtje op Instagram gestuurd

van hey, Willem

nou moet je eens luisteren, ik zie

een boek met foto

en dat lijkt echt op jou

toen heb ik hem meteen gebeld van

ja, klopt, ben je het nog even voor jou

heel gampel

want je bent best herkenbaar

speelt die angst

speelt die angst nooit als je aan de cover gaat

dat je denkt, het staat op mijn voorroost

ja, nee, dat speelt zeker

alleen die angst

die heb ik een beetje bezwooren

omdat ik

dit waren toevallig

twee jongen jongens

die journalistiek hadden studeerd

maar de meeste mensen met wie

ik werk, die kijken

of die lezen geen volkskrant

en die kijken geen

talkshows ofzo

dus de plekken waar ik

identificeerbaar ben

daar komen ze helemaal niet of dat zien ze helemaal niet

de lezen ze niet

dus in de praktijk heb ik er helemaal geen

last van, dus bij Schiphol bijvoorbeeld

daar stond ik aan

op het platform

en al die mensen die zo

naar boven lopen, naar beneden

kunnen kijken en die zien jou toch

die koffers

heel veel mensen als maar om je heen

door mijn collega's weet ik niet

herkend, maar boven

dat loopt mijn broer op een gegeven moment

en die zei

die beeld mij

op het platform

en de koffer had ik niet gezit steld

wat geest

maar je beweegt je

letterlijk en figuurlijk

echt in een andere wereld

als je aan de koffer gaat

ze hebben toch op een vrolijke note geëindigd

Miel

we hebben toch wel een zware onderwerp

en

wat ik ook weer het mooie vind

van dit verhaal is

dat het ook echt iets veranderd heeft

en

als journalist vind ik best trots zijn

als je een misstand

zo aan de kak stelt

dat hij een klein beetje

opgelost wordt, de rente is niet teruggebracht

naar 1% bij weekamp

maar hij is wel minder geworden

maar eigenlijk zou het natuurlijk van Boderen zijn

eigenlijk zou weekamp

van de aardbodem moeten verdwijnen

maar dat...

mooi

Jeroen, dankjewel

voor je komst naar de WPG studio's

dit was Gonzo, mijn naam is Merel Westrik

tegenover me zitten, Frans Loomans

mocht je nou vragen hebben of suggesties

mail dan vooral naar

deze podcast

vind je op Apple podcast of Spotify

en vergeet je niet te abonneren

tot de volgende keer, dan weer een goed verhaal

tot de volgende keer

Machine-generated transcript that may contain inaccuracies.